Τα Καλοκαιρινά (β' μέρος)

 ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΓΕΛΙΟΥ ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΑ ΠΑΛΙΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ

      Αφιέρωμα σε αυτά που έκαναν τα "καλοκαίρια μας"... καλοκαίρια!

Ήταν μερικά πράγματα, κάποτε, που χαρακτήριζαν την περίοδο του καλοκαιριού περισσότερο από κάθε τι άλλο, γιατί μόνο σ’ αυτούς τους μήνες τ’ απολάμβανες.

Σήμερα, λόγου χάρη βρίσκεις ντομάτες όλον τον χρόνο, κι αν θέλεις και καρπούζια ακόμα.

Μέσα από τις κοινωνικές γελοιογραφίες, Ελλήνων αποκλειστικά γελοιογράφων που δημοσίευαν τα λαϊκά περιοδικά, εικονογραφούταν με εύθυμα στιγμιότυπα, τραβηγμένα έως την υπερβολή μερικές φορές, αλλά πάντα επίκαιρα και εποχιακά ο τρόπος ζωής στην μικρή επαρχιακή Αθήνα στη δεκαετία του ’50 και λίγο από τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Μοτίβα πανομοιότυπα περιορισμένου αριθμού καταστάσεων και σκηνών σε παραλλαγές ανάλογα με την έμπνευση του γελοιογράφου. Έμπνευση που αρκετές φορές συνέπιπτε ακόμα και στην λεζάντα.

Για τη μυρωδιά του παλιού, για τη νοσταλγία οι περισσότερες γελοιογραφίες δεν έχουν υποστεί κάποια ψηφιακή επεξεργασία καθαρισμού τους από την κιτρινωπή πατίνα που έχει επιθέσει πάνω τους ο χρόνος, αφού προέρχονται από σελίδες των περιοδικών Ρομάντσο, Θησαυρό, Θεατή, Πάνθεον, Τραστ των Γελοιογράφων που κυκλοφόρησαν από το 1946 έως και το 1964.

Προϊστορικές εποχές, θα πείτε. Συμφωνώ... 

Μ' αρέσει να επιστρέφω στις προγονικές μου ρίζες. Μ' αρέσει και να σας ξεναγώ σ' αυτές. Ελπίζω να διασκεδάσετε.

Οι γελοιογραφίες που επιλέχτηκαν από μερικές δεκάδες καλοκαιριάτικα τεύχη των πιο σημαντικών λαϊκών περιοδικών ποικίλης ύλης που κυκλοφορούσαν στη 15ετία 1946-1962/3, ταξινομήθηκαν σε κατηγορίες κατά περιεχόμενο. Η σειρά παρουσίασής τους δεν είναι αξιολογική.

‘‘Στρωματσάδα στην ταράτσα’’ είναι η δεύτερη θεματική ενότητα.

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΕΡΩΝ

Αν θεωρείται πολυτελής τρόπος ζωής η διανυκτέρευση σε ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων, τότε πώς θα μπορούσε να θεωρηθεί ο ύπνος κάτω από ολόκληρο τον έναστρο ουρανό;

Αντίθετα, παρ’ όλα αυτά, το ράντσο κι η στρωματσάδα στο ύπαιθρο όπου για να σε πάρει ο ύπνος δεν μετράς προβατάκια, μα τα όσα μπορείς να διακρίνεις με γυμνό μάτι αστέρια του σκοτεινού ουράνιου θόλου, λογιάζεται σαν το δροσερό υπνωτήριο των ασθενέστερων οικονομικώς τάξεων. Στην χειρότερη περίπτωση, των αστέγων.

Σε θερινό δωμάτιο ύπνου εξελίχθηκαν οι ταράτσες (ή ακόμα και τα στενά μπαλκόνια), αφότου η πυκνή αστική δόμηση δεν άφηνε χώρο για ευρύχωρες αυλές να παίξουν αυτόν τον ρόλο.

Η στρωματσάδα στο ύπαιθρο τις ζεστές, υγρές νύχτες καλοκαιριάτικες με φεγγάρι ή χωρίς, αλλά με πάμπολλα κουνούπια και άλλους ανεπιθύμητους νυχτερινούς επισκέπτες, ήταν κάτι σαν έθιμο που πρόσφερε πολλές ευτράπελες καταστάσεις ή και σοβαρότερες που κάποιες από αυτές κατέληγαν, ακόμα και στο ακροατήριο του δικαστηρίου!

Η κοινωνική γελοιογραφία συμπεριέλαβε στο ρεπερτόριό της και τη βραδινή στρωματσάδα στην ταράτσα. Της προσέφερε άφθονο υλικό για χιουμοριστική εκμετάλλευση. Επικεντρωνόταν κυρίως στο… οφθαλμόλουτρο, κοινώς μπανιστήρι, των θερμόαιμων αρσενικών της γειτονιάς που έβρισκαν χίλιους δυο τρόπους να σκαρφαλώσουν ίσαμε την ταράτσα του θηλυκού αντικείμενου του πόθου τους και να κρεμαστούν από τις κουπαστές στο τοιχίο της ταράτσας περιμένοντας με ελπίδα κάποιο ελαφρό θρόισμα αέρα να τους αποκαλύψει τα όσα φαντάζονταν από αυτά που έκρυβε το σεντόνι.

Το ότι στα γελοιογραφικά καρεδάκια οι φιλοθεάμονες αρσενικοί δεν προχωρούσαν σε πιο τολμηρές επιχειρήσεις -μολονότι στη… σκληρή πραγματικότητα είχε συμβεί αρκετές φορές- είναι ένα από αυτά που συνέβαλαν καθοριστικά στη δημιουργία του αστικού μύθου, ότι τότε ζούσαμε στην ‘‘εποχή της αθωότητας’’.

Αξίζει να παρατηρηθεί ότι σε καμιά γελοιογραφία εκείνης της εποχής δεν εντοπίστηκε έστω και μία (ωστόσο μπορεί και να υπάρχουν) που θερμόαιμα θηλυκά να επιδίδονται αναιδώς στο σπορ του μπανιστηριού με αντικείμενο της θέασής τους τον ωραίο κοιμώμενο γόη της γειτονιάς στην ταράτσα του σπιτιού του. Ήταν, είπαμε, τα χρόνια της αθωότητας όπου τέτοιες παρεκκλίσεις από τα καθιερωμένα ήθη και έθιμα ήταν ανεπίτρεπτες.

Και σήμερα ο κόσμος συνεχίζει να κοιμάται στρωματσάδα τα καλοκαίρια σε αυλές, μπαλκόνια, βεράντες και ταράτσες. Είναι, όμως η κοινωνική γελοιογραφία που έχει στρέψει αλλού τη θεματολογία της. Σε θέματα καθημερινά που σε κάνουν να ασφυκτιάς όσο τα νιώθεις πιεστικά στο πετσί σου.

Συνεχίζεται...