Τη Μέρα που σημάναν οι Καμπάνες της Λευτεριάς

Σαν σήμερα, 12 Οκτωβρίου, πριν από 67 χρόνια οι 1.256 μέρες  γερμανικής Κατοχής και σκλαβιάς έπαιρναν τέλος για την Αθήνα.

Το πρώτο μη παράνομο φύλλο
του επίσημου οργάνου του ΕΑΜ
Αθήνας και Πειραιά κυκλοφόρη-
σε στο ίδιο απόγευμα της Απε-
λευθέρωσης με το μεγάλο γε-
γονός σαν πρώτο θέμα του.

Η απελευθέρωση της Αθήνας δεν σήμαινε ταυτόχρονα και την απελευθέρωση ολόκληρης της Ελλάδας την ίδια μέρα. Απλώς, η αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων κατοχής από την ελληνική πρωτεύουσα σηματοδοτούσε συμβολικά και την απελευθέρωση ολόκληρης της χώρας. Όριζε το νέο ξεκίνημα της απελευθερωμένης Ελλάδας από την τριπλή κατοχή, που είχε αρχίσει με τη συνθηκολόγηση και την παράδοσή της Αθήνας στους Γερμανούς εισβολείς ως ανοχύρωτης πόλης στις 27 Απριλίου του 1941.

Στην πραγματικότητα η σταδιακή απελευθέρωση της Ελλάδας είχε αρχίσει καμιά δεκαπενταριά μέρες πριν από την Καλαμάτα με αποχώρηση και τακτική υποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων από ολόκληρη την Πελοπόννησο, ενώ και από τα τέλη του 1943 υπήρχαν τμήματα στην ανατολική Στερεά Ελλάδα, όπου οι Γερμανοί είχαν χάσει τον έλεγχο και θεωρούνταν “Ελεύθερη Ελλάδα”. Στις 10 Μαρτίου, μάλιστα ύστερα από εκλογές που διεξήχθησαν σε ολόκληρο τον κατεχόμενο ελληνικό χώρο συγκροτήθηκε η Π..Ε.Ε.Α. ή “Κυβέρνηση του Βουνού”, που

αναγνωρίστηκε από τους Συμμάχους ως επίσημη μεταβατική της νόμιμης ελληνικής κυβέρνησης.



Αντίθετα, η μεγαλύτερη από τις εφημερίδες
του παράνομου τύπου, η "Έλευθερία" στο
φύλλο της στην ίδια μέρα είχε ρεπορτάζ
επικαιρότητας δύο ημερών πριν. Για τη
λήψη μέτρων μετά την αποχώρηση των
Γερμανών.



Η απελευθέρωση ολοκληρώθηκε στα τέλη Οκτωβρίου ύστερα από την αξίωση των Συμμάχων προς τη Βουλγαρία να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όπου, με την ανοχή της γερμανικής κατοχικής διοίκησης, είχαν εισβάλλει καταπατώντας κάθε έννοια του Δικαίου του Πολέμου και είχε επιβάλλει de facto στυγνή κατοχή με στόχο την εκβουλγάριση των κατοίκων και προσάρτηση των εδαφών.

Τυπικά, η απελευθέρωση ολόκληρης της Ελλάδας ολοκληρώθηκε ύστερα από επτά μήνες, όταν μετά την κατάρρευση του ναζιστικού Γ’ Ράιχ οι Γερμανοί αποχώρησαν και από την Κρήτη τον μοναδικό θύλακο κατοχής τους στη Νότια Ευρώπη (15 Μαΐου 1945). Η ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου το 1948 ανάγεται σε άλλη περίπτωση.

Αυτά, με λίγες γραμμές, για το ιστορικό πλαίσιο της Απελευθέρωσης, της οποίας η αποχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα ήταν το επίκεντρο.

Οι αποβατικές επιχειρήσεις των Συμμάχων στη Νότια Πελο-
πόννησο προαναγγέλνουν ότι η Μεγάλη Ημέρα πλησιά-
ζει γοργά.

 Στο μικρό φωτογραφικό αφιέρωμα που ακολουθεί αποτυπώνονται όλα εκείνα τα συναισθήματα που βίωσαν οι Αθηναίοι στο πρώτο εικοσιτετράωρο από τη στιγμή που το τελευταίο γερμανικό καμιόνι έπαιρνε την ανηφόρα της λεωφόρου Αλεξάνδρας από την Πατησίων προς τους Αμπελοκήπους κι από εκεί μέσω της οδού, τότε, Κηφισίας έφευγε οριστικά από την Αθήνα με κατεύθυνση τον Βορά. Οπότε δεν υπάρχει λόγος να περιγραφούν εδώ με λόγια.

Στις παρακάτω γραμμές θα κατατεθούν συνοπτικά τα παρασκήνια, οι διεργασίες και οι επαφές των ημερών που προηγήθηκαν της αποχώρησης.

***********                               

Όλα άρχισαν με το επίσημο ανακοινωθέν:

«… Αι πόλεις των Αθηνών και Πειραιώς και ανοχύρωτοι είναι και ουδεμίαν προτίθενται να αναπτύξουν αντίστασιν εις την κατοχήν (…) Ελήφθησαν ήδη όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα προς εξασφάλισιν της τάξεως εκ μέρους μας, μέχρι της εισόδου των  Γερμανών…»

Αυτό, το πιο πάνω ανακοινωθέν το χωρίζουν από το πιο κάτω, επίσης επίσημο ανακοινωθέν 1.256 μέρες κι άλλες τόσες νύχτες σκλαβιάς, τρόμου, πείνας, εξαθλίωσης, ταπείνωσης και θανάτου.

«…Ο γερμανικός στρατός εκήρυξεν τας Αθήνας ανοχύρωτον πόλιν. Η απομάκρυνση των γερμανικών στρατευμάτων από την περιοχήν ήρχισεν ήδη. Το μέτρον αυτό λαμβάνεται με την ελπίδα ότι θα εκτιμηθεί από τον εχθρόν..» Παραπλανητικό, ίσως για τις πραγματικές προθέσεις των Γερμανών, αφού παρά τις κατηγορηματικές διαβεβαιώσεις του στρατηγού της Λουφτβάφφε

Χέλμουτ Φέλμυ, τελευταίου Γερμανού στρατιωτικού διοικητή της Αθήνας, ότι οι φήμες για την ανατίναξη του φράγματος του Μαραθώνα είναι ανυπόστατες, όπως και κάθε άλλη φήμη για δολιοφθορές στην Αθήνα, η τελευταία μάχη δόθηκε ακριβώς όταν οι πρώτες γερμανικές φάλαγγες αποχωρούσαν. Δυνάμεις του ΕΛΑΣ της Αθήνας απέτρεψαν την τελευταία στιγμή την ανατίναξη του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στο Κερατσίνι, που ήταν ο μοναδικός σταθμός ηλεκτροδότησης της Αθήνας και του Πειραιά.

Οι πληροφορίες για την επικείμενη αποχώρηση των δυνάμεων κατοχής από την Αθήνα βασίζονταν κυρίως στις φήμες μιας και επίσημη πληροφόρηση από τον καθημερινό τύπο δεν υπήρχε. Για την ακρίβεια δεν υπήρχε επίσημος τύπος, αφού οι εκδότες  συνεννοημένοι μεταξύ τους προφασίστηκαν έλλειψη χαρτιού και δεν εξέδιδαν τις εφημερίδες τους, προκειμένου να μην γράφουν τα όσα η γερμανική λογοκρισία θα τους επέβαλλε. 

Οι φήμες, βέβαια, δεν ανυπόστατες. Το έγραφαν οι παράνομες εφημερίδες και δελτία όλων των αντιστασιακών οργανώσεων, το άκουγαν από το BBC όσοι είχαν κρυφά ασφράγιστα ραδιόφωνα, το φώναζαν το βράδυ τα χωνιά, το έγραφαν με κόκκινη μπογιά στους τοίχους, ενώ υπήρχαν και “απελευθερωμένες” συνοικίες στις παρυφές της πόλης, όπου οι αντάρτες κυκλοφορούσαν ένοπλοι στα φανερά.

Στα ανώτερα επίπεδα είχαν αρχίσει ήδη μυστικές επαφές και συνεννοήσεις για την ομαλή μετάβαση της εξουσίας μεταξύ Γερμανών, εκπροσώπων της ελληνικής κυβέρνησης του Καΐρου, της κυβέρνησης του βουνού και Άγγλων, ενώ η διορισμένη από τους Γερμανούς ελληνική κυβέρνηση-ανδρείκελο της Αθήνας μόνο κάποιον ασήμαντο διαδικαστικό ρόλο είχε στις αποφάσεις.



Ενώ ο ελεγχόμενος ακόμα από τους Γερμανούς αθηναϊκός τύπος είχε
σωπάσει ηθελημένα προκειμένου να μην αποπροσανατολίζει τους Α-
θηναίους με τις κατευθυνόμενες ειδήσεις της ναζιστικής προπαγάνδας,
ο παράνομος τους πληροφορούσε ότι η λευτεριά του κοντοζύγωνε.



Κανένας άλλος εκτός από αυτούς δεν γνώριζε την μέρα της αποχώρησης. Η αίσθηση απλώς πλανιόταν πάνω από τους Αθηναίους κι έκανε τη διάθεσή τους, αν όχι χαρούμενη, τουλάχιστον ανυπόμονη.

 Όλα γύρω τους το έδειχναν: Η τελευταία ανακοίνωση στις εφημερίδες για εκτελέσεις είχε δημοσιευτεί πριν από 20 μέρες περίπου και πράγματι τα μυδράλια στην Καισαριανή και στου Αβέρωφ είχαν σιγήσει, το κολαστήριο στο Χαϊδάρι είχε κλείσει, αφού πρώτα απολύθηκαν και οι τελευταίοι κρατούμενοί του, δεν γίνονταν μπλόκα και προσαγωγές στο κτίριο της οδού Μέρλιν, η απαγόρευση της νυχτερινής κυκλοφορίας είχε γίνει πιο χαλαρή, οι Γερμανοί, όσοι συνέχιζαν να κυκλοφορούν στους δρόμους, έδειχναν φοβισμένοι, δίχως την αγέρωχη εκείνη συμπεριφορά του κατακτητή. Στους στρατώνες και τα στρατόπεδα των μηχανοκινήτων είχε αρχίσει διακριτικά η προετοιμασία για την αποχώρηση, ενώ στις υπηρεσίες κατέστρεφαν έγγραφα και φακέλους που στα χέρια των εχθρών τους θα ήταν πολύτιμα ντοκουμέντα κατηγορίας των πράξεών τους. Ταυτόχρονα, προχώρησαν και σε μια πράξη ικανοποίησης του περί δικαίου λαϊκού αισθήματος. Εκτέλεσαν με συνοπτικές διαδικασίες τους περισσότερους Έλληνες που συνεργάζονταν μαζί τους σε προδοτικό επίπεδο: διερμηνείς και καταδότες, που σαν τον Δήμο Σταρένιο στην ταινία «Χαραυγή της Νίκης» διατεινόταν πως «…οι Γερμανοί είναι φίλοι μας και θα κερδίσουνε στον πόλεμο..» και σαν τον Αρτέμη Μάτσα στην ταινία «Το νησί των γενναίων» που βασάνιζε τον κρατούμενο πατριώτη για λογαριασμό των κατακτητών.

Μα κι όταν ακόμα η είδηση, πως οι πρώτες μονάδες άρχισαν να κινούνται προς τη βόρεια έξοδο της Αθήνας και άρχισε να διαδίδεται πρώτα από τους ιδιοκτήτες σπιτιών που είχαν επιτάξει οι Γερμανοί, ότι αυτοί… ξεκουμπίστηκαν βιαστικά από τα χαράματα παίρνοντας όλα τα προσωπικά τους είδη, πάλι όσοι Αθηναίοι το άκουσαν, παρέμεναν επιφυλακτικοί.

Οι περισσότεροι, πάντως δεν το έμαθαν.

Η μυστικότητα είχε τον λόγο της: έπρεπε να αποφευχθούν επεισόδια από όπου θα περνούσαν οι Γερμανοί. Η ηγεσία της Π.Ε.Ε.Α., όμως το ήξερε. Επιλέχτηκε, ωστόσο, να κρατηθεί μυστικό για τον ίδιο λόγο. Το ότι το ήξερε αυτό φάνηκε, όταν κοντά στις δέκα το πρωί, μόλις ο στρατηγός Χέλμουτ Φέλμυ αποχωρούσε από το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, όπου σαν τυπικός στρατιωτικός της παλιάς σχολής, μόλις είχε καταθέσει στέφανο στο μνημείο τιμώντας τον ανώνυμο Έλληνα πολεμιστή, εμφανίστηκαν αντιπροσωπείες της ΠΕΕΑ και των αντιστασιακών οργανώσεων που την αποτελούσαν, όπου κι αυτές με τη σειρά τους κατέθεσαν στέφανους.

Τότε, το συγκεντρωμένο πλήθος κατάλαβε, γιατί ο Γερμανός είχε προβεί σε αυτή την  τιμητική στρατιωτική χειρονομία και όρμησε στο μνημείο καταστρέφοντας με μανία το στεφάνι των Γερμανών, πριν οι αντιπροσωπείες καταθέσουν τα δικά τους.



Οι γλσφυρές περιγραφές για την πρώτη μέρα της ελευ-
θερίας, δεν αφήνουν χώρο για δυσάρεστες ειδήσεις, ό-
πως λόγου χάρη για την αιματηρή σύγκρουση ομάδας
του ΕΛΑΣ με ταγματασφαλίτες στην Αχαρνών, όπου
και υπήρξαν νεκροί εκατέρωθεν.



Η ελπίδα πως, επιτέλους ξημέρωνε η αυγή της λευτεριάς, έγινε βεβαιότητα, όταν είδαν τη μισητή σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό να γλιστράει αργά στον ιστό της και να υποστέλλεται στον ιερό βράχο της Ακρόπολης. Την σκηνή με τον φαντάρο να τη διπλώνει και με αυτήν υπό μάλης να απομακρύνεται βιαστικά, θα την δουν πολύ αργότερα. Είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική σκηνή ταπείνωσης για το σύμβολο του καταρρέοντος τρίτου Ράιχ των χιλίων ετών. Και το παράξενο είναι ότι απαθανατίστηκε, μάλλον από τους ίδιους τους Γερμανούς. Η ανακοίνωση του ΕΛΑΣ, ότι τα πλάνα της αποκαθήλωσης τα τράβηξε ελασίτης οπερατέρ κρυμμένος στην Ακρόπολη έχει πολλούς λόγους που τη διαψεύδουν. Πρώτα-πρώτα δεν είναι μονοπλάνο. Τα cut και τα πεντακάθαρα κοντινά πλάνα δείχνουν πως στη λήψη υπήρχε και κάποιο στοιχείο σκηνοθεσίας.

Οι σημαίες στις γερμανικές υπηρεσίες δεν είχαν καν επαρθεί στους ιστούς τους από το πρωί, αλλά κανένας δεν είχε το είχε προσέξει ή δεν είχε δώσει σημασία.. Η σβάστικα στην Ακρόπολη -ορατή από όλη την Αθήνα- ήταν το σύμβολο της υποδούλωσης και το αγκάθι στην καρδιά των Αθηναίων. Η υποστολή της ήταν, λες, το σύνθημα να γεμίσουν μπαλκόνια και παράθυρα με τη γαλανόλευκη και πίσω από τα τελευταία καμιόνια και τις μοτοσικλέτες ο κόσμος πλημμύριζε τους δρόμους. Ένας κόσμος μουδιασμένος ακόμα, που δεν ήξερε πώς να ξεσπάσει, πώς να εκδηλώσει την άφατη χαρά του.

Κι έπαιρνε να σουρουπώνει.

Το μοναδικό, πια, που θύμιζε τη γερμανική παρουσία στην πόλη ήταν οι διάφορες πινακίδες των κατακτητών στα κτίρια. Τις ξήλωσαν την άλλη μέρα το πρωί. Το ξήλωμά τους δεν ήταν πράξη οργής κι εκδικητικού ξεσπάσματος. Ήταν μέρος του πανηγυριού. Ήταν και τα “Σολντάτενχάιμ”, τα στρατιωτικά εστιατόρια, που σιωπηλά και σκοτεινά, σίγουρα θα λεηλατήθηκαν από τον πεινασμένο λαό. Αν είχαν αφήσει τίποτα τρόφιμα σε αυτά φεύγοντας οι Γερμανοί.

Στα τυπογραφεία, ω του θαύματος, βρέθηκε το χαρτί που είχε λείψει τις προηγούμενες μέρες κι οι εφημερίδες ετοίμαζαν τις πανηγυρικές τους εκδόσεις της επομένης μέρας χωρίς τις υποχρεωτικές ανακοινώσεις της Φελντ Κομαντατούρ, χωρίς τη λογοκρισία που τις στοίχειωνε.

Χάρη στη σιωπηρή άρση της απαγόρευσης της κυκλοφορίας μετά τη δύση του ηλίου, τα πλήθη όσο βράδιαζε πύκνωναν τον ιστό της ανθρωπομάζας στο κέντρο της πόλης, ενώ οι εκπρόσωποι της προσωρινής κυβέρνησης δούλευαν πυρετωδώς για την επόμενη μέρα προετοιμάζοντας την άφιξη της αυτοεξόριστης κυβέρνησης στο Κάιρο, που είχε προγραμματιστεί για τις 18 Οκτωβρίου .

Ήταν Πέμπτη βράδυ, που ο αθηναϊκός λαός γιόρταζε την Ανάσταση με τριάμισι χρόνια καθυστέρηση. Γιατί εκείνη την αποφράδα Κυριακή στις 27 Απριλίου του 1941, της Λαμπρής σύμφωνα με το ημερολόγιο, άρχιζε η δικιά του Μεγάλη Παρασκευή.

Τα όσα οι παρακάτω φωτογραφίες αποτυπώνουν για τις εκδηλώσεις του αθηναϊκού λαού, είναι τα περισσότερα από το ξέσπασμα της επόμενης μέρας. Από το αδελφωμένο παλαϊκό πανηγύρι και τις μεγάλες προσδοκίες για την ανασυγκρότηση.

Δυστυχώς, κράτησε τόσο λίγο. Μόλις 50 μέρες, όπου στους ίδιους δρόμους του γλεντιού ξεσπούσε το ματωμένο πρελούδιο του εμφύλιου σπαραγμού… Ας σταματήσουμε εδώ.

Σε αυτό το σημείο να προσθέσουμε ένα παραϊστορικό στοιχείο, που μπορεί να είναι πραγματικό μπορεί και να είναι απλώς θρύλος.

Η πρώτη ελληνική σημαία που κυμάτισε στον ελεύθερο αττικό ουρανό ήταν αυτή στο σπίτι του αρχιεπισκόπου Αθηνών του Δαμασκηνού στα ορεινά του βορειανατολικού Ψυχικού, ενός προαστίου που συνορεύει με την Αθήνα.

Ο αρχιεπίσκοπος λόγω της θέσης του και της δραστηριότητας που είχε αναπτύξει, πέρα από τα όρια των ποιμαντορικών του καθηκόντων, είχε πολλές επαφές και διασυνδέσεις ακόμα και στα ανώτατα κλιμάκια της γερμανικής ηγεσίας. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, ήταν ένας από τους πρώτους που έμαθε για την γερμανική αποχώρηση. Δεν περίμενε να φύγουν και οι τελευταίοι Γερμανοί από το κυριολεκτικά γερμανοκρατούμενο προάστιο και ζήτησε να υψωθεί στο κοντάρι της σημαίας στον κήπο του η ελληνική σημαία. Το σπίτι του δέσποζε σε ολόκληρο το τότε Ψυχικό πάνω στον μικρό λόφο των βορείων Τουρκοβουνίων και η σημαία του θα πρέπει να ήταν ορατή ίσαμε τη λεωφόρο Κηφισίας.

Η σημαία αυτή σήμερα, είναι ένα από τα ιστορικά κειμήλια του Ψυχικού, μολονότι δεν ανήκει στον δήμο, ενώ η πλατεία μπροστά από τον χώρο που υπήρχε το σπίτι μετονομάστηκε σε Πλατεία Ελευθερίας.

Κείμενο: Γιώργος Βλάχος

Το φωτογραφικό υλικό που παρουσιάζεται παρακάτω είναι από συλλογές σε φωτογραφίες των Ηνωμένων Φωτορεπόρτερς, που δημοσιεύτηκαν σε αφιερώματα για το γεγονός στο ένθετο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ "7 Ημέρες"  α) Η απελευθέρωση της Αθήνας (9-10-1994) και β) Απελευθέ-

ρωση (10-10-2001). Προέρχονται επίσης και από το βιβλίο του δημοσιογράφου Κώστα Παράσχου

Η Απελευθέρωση, έκδοση Ερμής 1983.

 

Χωρίς επισημότητες από το άγημα και μάλλον βιαστικά ο ασκεπής (!) λοχίας υποστέλλει
την η κόκκινη σημαία με τη σβάστικα από τον ιστό της στον ιερό βράχο της Ακρόπολης
για τελευταία φορά, καθώςο στρατιώτης αριστερά διαβάζει τυπικά την ημερησία διαταγή,
που έχει να κάνει με την υποστολή, ενώ από το "άγημα" ένας άλλος στρατιώτης με το
χέρι υψωμένο έχει στραμμένη την κάνη του πιστολιού του στον ουρανό. Γιατί άραγε;



Η πιο χαρακτηριστική αποτύπωση της ταπείνωσης του ίσαμε εκείνη τη σιγμή αγέρωχου κι ανάλγητου κατακτητή. Με
την πολεμική σημαία του καταρρέοντος Γ΄ Ράιχ ριγμένη στον ώμο σαν άδειο σακί ο Γερμανός φαντάρος έχει στρέψει τα νώτα του στον ιερό βράχο και κατηφορίζει βιαστικά. Τη να σκέφεται άραγε; Πως η κραυγή "Ζίιγκ χάιλ!", που του έμαθαν να ουρλιάζει είναι πια κενή νοήματος;
"Ζίιγκ χάιλ!", πάει να πει "Ζήτω η νίκη!" και συνήθως ήταν η απάντηση στον ναζιστικό χαιρετισμό "Χάιλ Χίτλερ!".



Νωρίς το πρωί της 12ης Οκτωβρίου οι Αθηναίοι ακόμα δυσπιστούν για το πόσο αληθινές
είναι οι φήμες ότι φεύγουν οι Γερμανοί. Την δυσπιστία τους τη μεγαλώνει  το ότι δεν
παρατηρούν καμιά κινητικότητα από μέρους των κατακτητών.



Κι όμως η είδηση ήταν αληθινή! Φάλαγγες μηχανοκινήτων είτε μεμονωμένα οχήματα αρχί-
ζουν να κατηφορίζουν την Πανεπιστημίου γεμάτα στρατιώτες, που με τα όπλα στα χέρια και
βλέμμα σκυθρωπό αναλογίζονται ότι τώρα τις περιμένει, μάλλον, το φονικό Μέτωπο της
Κεντρικής Ευρώπης.



Οι Αθηναίοι τους παρακολουθούν να φεύγουν από την πόλη τους

δίχως να εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους. Κρατούσαν το ξέσπασ-

μά τους για αργότερα. Δεν θα αργούσε η ώρα για το πανηγύρι.

                               Οι πρώτες ομάδες από κάθε γωνιά της Αθήνας κρατώντας ελληνικές σημαίες...

... στεφάνια

                                        ... και πλακάτ με συνθήματα κατευθύνονται προς το Σύνταγμα.



...ενώ το πλήθος όσο περνάι η ώρα διογκώνεται κι ο παλμός του φτάνει στα ύψη.




Από την Ομόνοια...



...τα προπύλαια του Πανεπιστημίου....

... ίσαμε ψηλά στο Σύνταγμα, στην Πενεπιστημίου και στη Σταδίου σημειώνεται
το αδιαχώρητο από την κοσμοπλημμύρα.

Το αυτό και στην ίδια την Πλατεία Συντάγματος΄, επίκεντρο του

εορτασμού.

Και πανό με συνθήματα κατά των Βουλγάρων, που τα στρατεύματά τους κατοχήςσυνε-
χίζουν να πατούν τη γη της Ανατολικής και της Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς και της Θράκης.

Οι μαχητές της λευτεριάς περιφέρονται θριαμβευτικά στους δρόμους ξεσηκώνοντας τον κόσμο να
πανγυρίσει...



Ένοπλοι άντρες του ΕΛΑΣ με τον οπλισμό του σε σχηματισμό παρέλασης...




... και γυναίκες της Αντίστασης, μάχιμες σε άλλα πόστα (νοσοκόμες, εθελόντριες κλπ) σε χαλαρό σχηματισμό
παρέλασης  κατευθύνονται κι αυτές στον τόπο του παλαϊκού προσκηνύματος, στο Σύνταγμα.



Και την παρέλαση την κλείνουν οι πιο συγκλονιστικοί μαχητές. Το ξυπόλυτο τάγμα των γαβριάδων και των σαλταδόρων. Οι μικροί ήρωες της Αντίστασης που με τα καμώματά τους ρεζίλευαν καθημερινά τους κατακτητές  και έβγαζαν μ'
αυθάδεια τη γλώσσα τους στον θάνατο. Και ποιός δεν θα υποκλειθεί με σεβασμό μπροστά σ' αυτές τις τεράστιες ψυχές;



Ταχύτατα και τα ανακλαστικά της Επιθεώρησης. Δυο-τρία φρέσκα νούμερα επίκαιρα και ένας καινούργιος τίτλος συμβολικός που παραπέμπει στην Απελευθέρωση και να: Πριν να κλείσει μια εβδομάδα από το γεγονός, το θέατρο
από τα δικά του μετερίζια της σάτιρας θα δώσει κι αυτό το παρών του στον παλαϊκό εορτασμό.

********************

 Το φιλμάκι που ακολουθεί από το You Tube ολοκληρώνει το αφιέρωμά μας στην επέτειο της Απελευθέρωσης.
Πιστεύω, ότι πρόκειται για μια εξαιρετική δουλειά αγνώστου χρήστη του You Tube που έχει δέσει με εκπληκτική μαεστρία την επική και συνάμα λυρική εμβατηριακή μελωδία του Μάνου Χατζιδάκη "Το Εμβατήριο" από τον κύκλο τραγουδιών "Η εποχή της Μελισάνθης" με επιλεγμένες σκηνές από το 48λεπτο ντοκιμαντέρ του Βαγγέλη Σερντάρη για την Τηλεόραση "Η απελευθέρωση της Αθήνας" (1984) σε δημοσιογραφική επιμέλεια Φοίβου Οικονομίδη.

http://www.youtube.com/watch?v=28kPsU6A49I&feature=player_embedded

Η καλή φίλη του Dino η Ευγενία (Τζένη) επειδή είχε τεχνικό πρόβλημα στο PC της στο να ποστάρει σχόλιο στο θέμα μου το έστειλε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου να το ανεβάσω εγώ. Έκανα ότι το απαραίτητο και νόμισα ότι το ποστάρησα για λογαριασμό της. Δεν έλεγξα την ανάρτησή του και δεν πρόσεξα ότι δεν δημοσιεύτηκε. Μου το επεσήμανε με... γλυκό παράπονο (έτσι είναι ο χαρακτήρας της). Τότε μόνο προσεξα ότι δεν είχε δημοσισευτεί και ξαναπροσπάθησα. Οϋτε αυτή τη φορά ανέβηκε. Μάλλον κατάλαβα. Ήταν τεράστιο για τη στήλη. Αλλά πολύ αξιόλογο, όπως κάθε της σχόλιο. Θα ήταν κρίμα να μην το μοιραστούμε. Το αναρτώ εδώ σαν ουρά του θέματος. Ξέχωρα που το θεώρώ τιμή μου ένα δικό της πόνημα -γιατί εκτός από καλή φίλη είναι και καλή λογοτέχνης- να συντροφεύει στον ίδιο χώρο ένα δικό μου κομμάτι.

Έγραψες ένα μέρος της ιστορίας μας όπως σχεδόν τη γνωρίζουμε κι ακόμα καλύτερα, μπορεί κανείς να πάρει κάποιες πληροφορίες ψάχνοντας στο "λήμμα" ως ο πιο πάνω τίτλος, όμως.... όμως...  ας μου επιτρέψεις να πω πως οι ιστορίες του κόσμου γράφονται πάνω σε αίμα αθώων και κάποιοι (νικητές) την γράφουν όπως τους συμφέρει. Πράγματι έδωσαν το αίμα τους οι Έλληνες που στη συνέχεια το ρούφηξαν με καλαμάκι  οι : Σκόμπι, Αλεξάντερ,  κλπ.. ακόμα ακόμα και ο Ρούσβελτ που λένε ότι είχε δώσει την συγκατάθεσή του στον Τσόρτσιλ για ένοπλη επέμβαση στην Ελλάδα από το 1943 (συνάντησή τους στο Κεμπεκ). Τι κατάντια (προδοσία αν θες, διάχυτη και στις μέρες μας) όταν οι ακροδεξιοί φορούσαν τα γερμανικά κράνη και χτυπούσαν πατριώτες.... Έλληνες να τρώνε σάρκες Ελλήνων.... τρομακτικός ο εμφύλιος και τέλος τέλος μια μεγάλη αγκαλιά από τους βρετανούς στους έλληνες συνεργάτες των γερμανών....  τελικά δεν πορεύεται κανείς σε κάτι ανώτερο... η ανθρωπότητα πορεύεται στο τίποτα; στην καταστροφή; δεν ξέρω.
 Εκείνο που μπορώ να γράψω τώρα μια και δεν μπορώ να πω ότι είμαι αδιάφορη στις ιστορίες του κόσμου, είναι η συγκίνησή μου όταν ακούω τη Βέμπο (κι αυτήν κάθε τέτοιες μέρες τη θυμούνται, πάλι καλά) στο "παιδιά της Ελλάδος παιδιά" του Τραϊφόρου, όταν θυμάμαι τη μακαρίτισσα τη μάνα μου να μου λεει "πάλι δεν τρως, όλο και κάτι σου μυρίζει", στην κατοχή έπρεπε να 'σουνα να βλέπες τον κόσμο να τρωει από τα σκουπίδια κι αν έβρισκε καμιά λεμονόκουπα τυχερός θα' ταν.  Άραγε πόσους βλέπουμε σήμερα να ψάχνουν τα σκουπίδια, ή να τρέχουν στις λαϊκες αγορές να μαζέψουν τα πεταμένα, πριν τα σκουπίσουν οι καθαριστές του Δήμου;
 Οι παλιοί μιλούσαν για το γάλα "σκόνη", για τα συσσίτια και την έλλειψη νερού και τροφίμων, το θάνατο από πείνα χιλιάδων ανθρώπων, για τους μαυραγορίτες-αλήτες, για το κάψιμο σπιτιών, για την εκτέλεση τουλάχιστον δυο έως δέκα Ελλήνων σαν αντίποινα για τον θάνατο ενός Γερμανού: έτσι μετριέται η ζωή του Έλληνα, δηλ. δέκα ζωές για μια ζωή. Άραγε σήμερα πόσο μετρούν την ζωή ενός Έλληνα.
 Τώρα έτσι για να αλλάξουμε λίγο: θυμάμαι  τις μικρές, όμορφες αυλές των απλών μονοκατοικιών (περίπου σαν αυτές που ζωγραφίζαμε παιδιόθεν), τα σιδερένια ποδόμακτρα, έξω από κάθε είσοδο σπιτιού, για να καθαρίζουμε τις λάσπες των παπουτσιών μας. Τούς φούρνους που έψηναν τα φαγητά και γλυκά της κάθε οικογένειας, ιδίως τις Κυριακές το αρνάκι λεμονάτο με τις πατάτες.... αλλά και κείνο το έντονο και χλευαστικό που ακούγαμε: αυτός έκανε μεγάλη περιουσία βλέπεις στην κατοχή ήταν μαυραγορίτης ή το άλλο κι αυτός τι προκοπή να κάνει  από φυλακή σε φυλακή αντάρτης  ήτανε...
  **
"όχι ένας πόλεμος ενάντια στους Βουρβόνους, αλλά ένας πόλεμος των φτωχών ενάντια σ' αυτούς που τους κάνουν να πεινάνε και δεν βρίσκονται μόνο στην αυλή του βασιλιά αλλά παντού"
... χρειάζεται ένας εχθρός για να δώσουμε μια ελπίδα στο λαό. Κάποιος είπε ότι ο πατριωτισμός είναι το έσχατο καταφύγιο των απατεώνων: όποιος δεν έχει ηθικές αρχές τυλίγεται συνήθως με μια σημαία και όλοι οι μπάσταρδοι επικαλούνται την καθαρότητα της φυλής τους. Η εθνική ταυτότητα είναι το τελευταίο καταφύγιο των άκληρων. Η αίσθηση της ταυτότητας βασίζεται στο μίσος, στο μίσος γι' αυτόν που δεν είναι ίδιος. Θα πρέπει να καλλιεργήσουμε το μίσος σαν πολιτικό πάθος. Ο εχθρός είναι ο φίλος των λαών. Χρειάζεται πάντα να μισούμε κάποιον για να νιώθουμε δικαιωμένοι μες στη δυστυχία μας. Το μίσος είναι το πραγματικό αρχέγονο πάθος. Και η αγάπη είναι μια ανώμαλη κατάσταση. Γι αυτό και σκοτώθηκε ο Χριστός: μιλούσε ενάντια στη φύση. Δεν αγαπούμε κάποιον για όλη μας τη ζωή, αυτή η ανέφικτη ελπίδα γεννάει τη μοιχεία, τη μητροκτονία, την προδοσία του φίλου... αντίθετα, μπορούμε να μισούμε κάποιον για όλη μας τη ζωή. Αρκεί να βρίσκεται πάντα εκεί για ν' αναζωπυρώνει το μίσος μας. Το μίσος ζεσταίνει την καρδιά"
 **- Ουμπέρτο Έκο.

Ευγενία (Τζένη) Μακαριάδη.