Lunch Box -Τα γευματόκουτα

ΚΑΙ ‘‘ΞΗΡΑ ΤΡΟΦΗ’’

ΓΙΑ ΜΟΝΟΗΜΕΡΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ

Μολύβια, ξύστρες, γόμες, χάρακες, κασετίνες, τετράδια, μπλε κόλες για να τα ντύσουμε, βιβλία.

Και μια καινούργια τσάντα για να τα χωρέσουμε. Δερμάτινη τυποποιημένη παλιότερα, πάνινη σινιέ με πολύχρωμα σχέδια και παραστάσεις αργότερα.

Ο τεχνολογικός εξοπλισμός του μικρού μαθητή για τη σχολική του χρονιά.

Στη σχολική αίθουσα πλανιόταν τις πρώτες μέρες της χρονιάς μια έντονη «εσάνς ντε… χαρτοπωλί», που ξεθύμανε όσο περνούσαν οι μέρες.

Όλα τούτα είναι χιλιοειπωμένα σε κάθε έναρξη χρονικής περιόδου. Δεν θα επανέλθουμε.                           

Ο αισιοδόξως μονίμως

αλλού χαράζων Dino

αν και από πολλών δεκαετιών

αποφοτήσας ευδοκίμως εκ

των τάξεων του Δημοτικού

εις καθεκάστην έναρξιν

σχολικής περιόδου

ανελλιπώς ηγείται

εις τας προς τας

τας σχολικάς αιθούσας

μαθητιώσαν παρέλασιν,

ενώ ελεινολογείται ανηλέως

υπό των victims of  the school life.

Επειδή, όμως, η καθημερινή διαδρομή σπίτι-σχολείο-σπίτι ήτανε και είναι κάτι σαν μια εκστρατεία (για την κατάκτηση της γνώσης, θα πούνε οι ρομαντικοί) χρειάζονταν εκτός από τα όπλα και τα πολεμοφόδια και η σίτιση του στρατεύματος, σε μια γωνιά της τσάντας τυλιγμένη σε μια μικρή πετσέτα ή σε λαδόκολλα ήταν, συνήθως, παραχωμένη και η ξηρά τροφή του ‘‘πολεμιστή’’. Δυο φέτες ψωμί κι ανάμεσά τους μια φέτα τυρί, μια φέτα σαλάμι ή και τα δυο, ή σκέτες χωρίς τίποτα από τα δυο. Μπορεί κι ένα μήλο… Δεκατιανό, το κολατσιό, για το μεγάλο διάλειμμα των 10 π.μ. όταν στα σχολεία δεν είχε ακόμα καθιερωθεί ο θεσμός της καντίνας.

Η καταναλωτική ανάγκη να τοποθετείται το κολατσιό του σχολικού διαλείμματος σε ειδική τσάντα, που και αυτή την κουβαλούσε ο μαθητής μαζί του στο άλλο του το χέρι, οδήγησε στην παραγωγή των ειδικών σχολικών τσαντών, που στις ΗΠΑ, όπου διαδόθηκε αρχικά, των λεγομένων ‘‘Lunch box’’. Τυπικά δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια παραλλαγή του κλασικού μεταλλικού τάπερ που περιείχε το μεσημεριανό γεύμα του εργάτη της φάμπρικας, του αγρότη και του χτίστη από τα μισά περίπου του 19ου αιώνα. Το ‘‘σικλάκι’’ το τυλιγμένο μέσα στην καρό πετσέτα.

Για τα μικρά σχολιαρόπαιδα το marketing των σχετικών βιομηχανιών είχε μια καλύτερη προσφορά, που αποδείχτηκε αρκούντως προσοδοφόρα επένδυση. Για να τα δελεάσει και να αναγκάσουν αυτά τους γονείς τους να τα προσθέσουν στον μαθητικό τους εξοπλισμό, δημιούργησε κομμάτια με αναπαραστάσεις σκηνών από αγαπημένες τους κινηματογραφικές ή τηλεοπτικές σειρές, ή με δημοφιλείς ήρωες των κόμικς που διάβαζαν. Σε αυτό βοήθησε και η τελειοποίηση στην τεχνική μαζικής εκτύπωσης με λιθογραφία πάνω στον τσίγκο, υλικό με το οποίο κατασκευάζονταν αυτά τα κουτιά.

Τα μεταλλικά Lunch Boxes (Κουτιά Γεύματος) κυκλοφόρησαν στην περίοδο της ακμής τους (από τη δεκαετία του ’50 έως και τη δεκαετία του ’70) σε εκατοντάδες διαφορετικά σχέδια με εντυπωσιακές χρωματιστές απεικονίσεις στην επιφάνειά τους. Τούτο ήταν μια συλλεκτική πρόκληση, η οποία αναπτύχθηκε τελειώνοντας τα ‘‘seventies’’ και μπαίνοντας στα ‘‘eighties’’. Η προσφορά και η ζήτηση άνοιξε αυτόματα και χρηματιστηριακές παρτίδες ανάμεσα στους συλλέκτες. Αλλά όλα αυτά στις ΗΠΑ κυρίως.

Στην Ελλάδα, το προϊόν δεν έδειξε να ευδοκίμησε για πολλούς λόγους. Στην Ελλάδα του ’50 και του ’60 οι ανάγκες ήταν πραγματικές. Δεν είχαν αρχίσει να γίνονται άχρηστες καταναλωτικές. Με τι να γέμιζαν το μαθητικό βαλιτσάκι φαγητού οι περισσότερες οικογένειες; Η ανέχεια και η συνήθεια για μη λήψη κολατσιού το καθιστούσε μη αναγκαίο, άρα άχρηστη πολυτέλεια. Παρ’ όλα αυτά, στα ράφια με σχολικά είδη στο πολυκατάστημα «Αφοί Λαμπρόπουλοι», θυμάμαι κάποια made in Greece ‘‘φαγητόκουτα’’ με τσολιαδάκια, Παρθενώνες, ελληνικές σημαίες χιαστί κλπ για την εμπέδωση της ιστορικής μας κουλτούρας. Ή κάποια άλλα αμερικανικής εισαγωγής με ήρωες-πρότυπα ολότελα άγνωστους μας. Φυσικό να μείνουν στα αζήτητα και ως εκ τούτου, άγνωστο σήμερα, αν υπάρχουν συλλέκτες με ενδιαφέρουσες συλλογές του αντικειμένου.

Θυμάμαι ακόμα, ότι ένα τέτοιο ‘‘φαγητόκουτο’’ είχα λάβει κι εγώ ως δώρο με την ευκαιρία έναρξης της μαθητικής μου καριέρας. Πάντως δεν ήταν μεταλλικό και με πολύχρωμες φιγούρες. Ήταν ένα μικρό κιβώτιο φτιαγμένο από πλεχτές καλαμόβεργες. Το είδα από εδώ, το είδα από εκεί, αλλά δεν κατάλαβα την χρησιμότητά του. Ούτε οι γονείς μου μπήκαν στον κόπο να μου την εξηγήσουν δεδομένου ότι καλά-καλά δεν έτρωγα το μεσημεριανό μου, κολατσιό θα μου φτιάχνανε να φάω στο σχολείο;

Δυο μέρες πριν από την πρεμιέρα μου στη σχολική ζωή, είδα το μικρό αγαπημένο μου γατάκι να τεντώνεται νωχελικά στον πάτο του καλαθιού. Έκλεισα το καπάκι και ούτε που ενοχλήθηκε. Αντίθετα γουργούρισε ευχαριστημένο που του ‘φτιαξα και σκιά. Να λοιπόν που η ίδια η Φύση μου αποκάλυψε ποια ήτανε η χρήση του καλαθιού!. Πήγα την πρώτη μου μέρα στο σχολείο κρατώντας στο χέρι το καλάθι. Κανένας δεν πήρε χαμπάρι ότι μέσα στο καλαθάκι μου το γατάκι μου απολάμβανε τη βόλτα. Τι μου ‘ρθε να το ανοίξω μέσα στην τάξη για να το δείξω στους νέους μου φίλους;  Θύμωσε η δασκάλα και με διέταξε (!) να το πάω και να το αφήσω στο προαύλιο!. Έριξα κάτι τσιρίδες και γοερά κλάματα, που ανάγκασαν τη δασκάλα να με στείλει σπίτι συνοδεία ενός παιδιού από την τελευταία τάξη για να αφήσω το γατί και να με ξαναφέρει πίσω…

Αυτή ήταν η μοναδική και μάλιστα τραυματική εμπειρία μου από ένα καλαθάκι φαγητού με ένα γατάκι μέσα αντί για σάντουιτς.

Ως εκ τούτου, ούτε εγώ έχω συλλογή από τέτοια κουτιά.

Τα περισσότερα από τα πιο κάτω προέρχονται από το θαυμάσιο νοσταλγικό λεύκωμα του Σκοτ Μπριούς, ενός Αμερικανού συλλέκτη που παρουσιάζει και σχολιάζει τη συλλογή του στο βιβλίο

«Τα Lunch Box των ’50 και των ’60» (1988). Τα υπόλοιπα αλιεύτηκαν από το Internet.

 O Μασκοφόρος Λόουν Ρέιντζερ κάλπαζε στα σχολικά Lunch Box από το 1955 και υπήρξε ένα από τα παλιότερα και πιο δημοφιλή θέματά τους.

 Η Μπονάντσα, άλλο δημοφιλές ουέστερν τηλεοπτικό σήριαλ κυκλοφόρησε σε τρεις παραλλαγές (1968-69)  έχοντας και θέρμος στο κιτ.

Μια καρότσα τσίρκου ήταν το κιτ κουτιού και θέρμος για τον κλόουν Μπόζο που είχε δικό του τηλεοπτικό σόου και περιοδικό με τις περιπέτειές του (1964-65). Ιδιαίτερα δημοφιλές κιτ στους πολύ μικρούς μαθητές, που ήταν ο αγαπημένος τους τηλεοπτικός ήρωας,

Οι δυο τοπ πρωταγωνιστές του ντισνεϊκού πανθέου, Ντόναλντ και Μίκυ, στη συσκευασία του ενός κιτ, που θεωρείται το πρώτο (1954) παιδικό-μαθητικό φαγητόκουτο με απεικονίσεις  ηρώων από τα cartoons.

Ο μασκοφόρος ιδαλγός της Άλτα Καλιφόρνια ever classic ακόμα και σε φαγητόκουτα (1966) 

Το best seller των πωλήσεων όλων των εποχών. Φαγητόκουτο σε σχήμα σχολικού λεωφορείου με επιβάτες χαρακτήρες του ντισνεϊκού πανθέου. Στα 11 χρόνια ανελλιπούς παρουσίας του (1961-1973) στην έναρξη κάθε σχολικής περιόδου πούλησε περισσότερα από 9 εκατομμύρια κομμάτια. Μόνο την πρώτη χρονιά πούλησε 250.000!

Το θρυλικό διαστημόπλοιο "Εντερπράιζ" από το Σταρ Τρεκ και φαγητόκουτο χάρη στην τηλεοπτική του δημοφιλία. Μεταξύ 1968-69 που κυκλοφόρησε πούλησε 250.000 κομμάτια.

"Χαμένοι στο Διάστημα", αλλά αυτό δεν τους εμπόδισε να γίνουν ένα επιτυχημένων πωλήσεων φαγητόκουτο στη διετία 1968-69

 Όχι, που θα έλειπαν από τη συλλογή ο Superman (1954-55), o Batman (1966-67) πιο κάτω και ο Tarzan  (1967-68) ακόμα πιο κάτω.

 Ο κόσμος των Loonie Tunes σε μια εικόνα επί του φαγητόκουτου (1959-61), που παραπέμπει ευθέως στην τηλεόραση.

Να υποθέσουμε ότι το φαγητόκουτο αυτό είναι γεμάτο σπανάκι; Ποπάυ γαρ! (1964-1967)

 Κολατσιό περιέχει ή χειροβομβίδες; (1965-66)

Όταν στο σεντούκι του κουρσάρου ο θησαυρός είναι ένα τοστ! (1961-62)

 

Σε σχήμα υποβρυχίου.. Και όχι όποιου-όποιου υποβρυχίου.

Του Κίτρινου Υποβρύχιου με κυβερνήτες τους Μπητλς!

Το φαγητόκουτο με το πιο πρωτότυπο σχήμα

 Και δωρεάν διαφήμιση αναψυκτικού

 Η σέξυ Wonder Woman είχε πολλούς θαυμαστές ανάμεσα στους εφήβους. Ευκαιρία να την κρατήσουν από το χέρι (για την ακρίβεια από το χερούλι) ή να την πάρουν στην αγκαλιά τους!

Το φαγητόκουτο του Μπόμπου ασφαλώς!

Gunsmoke: Ακόμα μια επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά δανίζει τις εικόνες της στα φαγητόκουτα.

Η γωνιά του συλλέκτη (από το Internet χωρίς ταυτοτικές πληροφορίες για τον ιδιοκτήτη της συλλογής)

 Υπονοεί άραγε ότι το περιεχόμενο (αν το καταναλώσεις προ της ημερομηνίας λήξεώς του) σου δίνει τις υπερδυνάμεις του  Mighty Mouse; 

                                                  Και Πλανήτη των Πιθήκων έχει η συλλογή!

                                           ...Βιονική Γυναίκα και Χουλκ, επίσης! (κάτω)

                                      Περιεχόμενο για τα "σαγόνια" σου μόνο! 

Είναι αυτό που λένε φαγητό μετά μουσικής!