Η ΠΙΟ ΓΝΩΣΤΗ «ΑΦΡΙΚΑΝΗ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ»

Η «Αφρικανή Βασίλισσα» ή «Βασίλισσα της Αφρικής», όπως έγινε γνωστή στην Ελλάδα, που γυρίστηκε το 1952 συγκαταλλέγεται στις κορυφαίες κλασικές ταινίες στην Ιστορία του Παγκόσμιου Κινηματογράφου. Από τότε συχνά-πυκνά επαναπροβάλλεται χωρίς να έχει χάσει τίποτα από την φρεσκάδα της.. Θα μπορούσε να ήταν μια ακόμα ασήμαντη ταινία εξωτικής περιπέτειας από τις εκατοντάδες που γυρίστηκαν στη δεκαετία του ’50. Είναι όμως μια ταινία-θρύλος γνωστή και στις νεότερες γενιές των κινηματογραφόφιλων χάρη στη ‘‘μονομαχία’’ ερμηνείας των δυο πρωταγωνιστών-σταρ με πληθωρικό ταλέντο που κρατούν τους δυο και μοναδικούς ρόλους της ταινίας· του Χάμφρεϋ Μπόγκαρτ και της Κάθριν Χέπμπερν.

Την διαχρονική δημοτικότητά της την αποδεικνύουν οι ετήσιες ψηφοφορίες για τις 100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, όπου κατατάσσεται τα πρόσφατα χρόνια ανάμεσα στις θέσεις 12-17.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ

1914 Στα βάθη της ζούγκλας στη Γερμανική Ανατολική Αφρική.. Ο Βρετανός αιδεσιμότατος Σάμιουελ Σάικερ είναι ιεραπόστολος.  Στο έργο του τον βοηθάει η γεροντοκόρη αδελφή του η Ρόουζ. Ο μέθυσος και ατημέλητος Καναδός τυχοδιώκτης Τσάρλυ Όλναντ με το μικρό του σαπιοκάραβο ανεβοκατεβαίνει τον ποταμό μεταφέροντας εφόδια στα χωριά στις όχθες του ποταμού και η ‘‘ντίβα’’ της υπόθεσης, η Βασίλισσα της Αφρικής, είναι η μικρή ατμοκίνητη βάρκα της συμφοράς. (επί λέξει η σωστή μετάφραση της ονομασίας της ήταν ‘‘Αφρικανική Βασίλισσα’’).



 Πιστό αντίγραφο της πρωτότυπης μακέτας της "Αφρικανής Βασίλισσας". Πρόκειται για τηλεκατευθυνόμενο παιχνίδι. Στις  ΗΠΑ έχουν δημιουργηθεί και υδάτινες πίστες προσομοίωσης του ταξιδιού της στον ποταμό, όπου οι χειριστές του τηλεχειριστήριου δοκιμάζουν τις ικανότητές τους στη διακυβέρνηση του σκάφους. Διοργανώνονται μάλιστα και αγώνες!



Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος που στο μεταξύ έχει ξεσπάσει στην Ευρώπη φτάνει και στο μικρό απομονωμένο χωριό.

Οι Γερμανοί εισβάλλουν σε αυτό και το καταστρέφουν φοβούμενοι μη χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο Άγγλων επιδρομέων. Ο Σάικερ βλέποντας την εκκλησία του να καίγεται παθαίνει βαρύ εγκεφαλικό και πεθαίνει.

Ο Όλναντ επιστρέφοντας στο χωριό προτείνει στην Ρόουζ να την πάρει μαζί του και να κρυφτούν κάπου για να μη τους συλλάβουν οι Γερμανοί ως Βρετανούς υπηκόους. Η Ρόουζ, θέλοντας να εκδικηθεί το θάνατο του αδελφού της και να βοηθήσει τα αγγλικά στρατεύματα να εισβάλουν ανενόχλητα στη γερμανική αποικία, αντιπροτείνει να συνδυάσουν το φευγιό τους με ένα σοβαρό σαμποτάζ στους Γερμανούς.

Πώς; Με το να βυθίσουν το γερμανικό πλοίο ‘‘Βασίλισσα Λουίζα’’ που περιπολεί στη λίμνη-σύνορο ανάμεσα στη γερμανική αποικία της Τανγκανίκας και στη  βρετανική αποικία της Κένυας χρησιμοποιώντας σαν πυρπολικό τη ‘‘Βασίλισσα της Αφρικής’’. Ο Όλναντ, όντας τυχοδιώκτης και εραστής της περιπέτειας, πείθεται τελικά και το ταξίδι τους στον ορμητικό ποταμό Ουλάνγκα και στους ήρεμους παραποτάμους του στα υδάτινα μονοπάτια της ζούγκλας αρχίζει.

Ενώ ταξιδεύουν ο Όλναντ κατασκευάζει δυο αυτοσχέδιες τορπίλες από φιάλες οξυγόνου παραγεμίζοντάς τες με εκρηκτική ζελατίνα προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως έμβολα πρόσκρουσης στο εχθρικό πλοίο. Παράλληλα, η ψυχρή ανάμεσά τους σχέση εξελίσσεται σε παράφορο έρωτα, πρωτόγνωρο συναίσθημα για τη θεούσα γεροντοκόρη.

Αντικρίζουν τον στόχο τους, το λιμνόπλοιο Λουίζα, όταν πια απελπισμένοι από τις κακουχίες είχαν πιστέψει ότι όλα είχαν τελειώσει στη λάσπη ενός αβαθή βάλτου. Ήταν μια τροπική καταιγίδα που φούσκωσε τα νερά και έσπρωξε το πλοιάριο στη λίμνη. Ήταν μια δεύτερη τροπική καταιγίδα την επόμενη νύχτα που το τουμπάρισε, ενώ έπλεε ολοταχώς προς τον στόχο του.

Ο Όλναντ συλλαμβάνεται ναυαγός από τους Γερμανούς που τον κατηγορούν για κατασκοπεία υπέρ των Άγγλων και τον καταδικάζουν σε θάνατο δια απαγχονισμού στο κατάστρωμα του πλοίου. Η σύλληψη και της Ρόουζ είναι η αιτία να στηθούν δυο κρεμάλες στο κατάστρωμα της Λουίζας και ο Όλναντ ζητά σαν τελευταία επιθυμία πριν τους κρεμάσουν κανονικά να τους ‘‘κρεμάσει’’ ο πλοίαρχος με τα δεσμά του γάμου. Η επιθυμία του (που ήταν και της Ρόουζ) πραγματοποιείται και στα λίγα λεπτά παράτασης της ζωής τους το κουφάρι της Βασίλισσας της Αφρικής σπρωγμένο από υπόγεια ρεύματα προσκρούει στο ‘‘Λουίζα’’ και εκρήγνυται προκαλώντας της ρήγματα που κάνουν το γερμανικό πλοίο να βουλιάξει. Μέσα στον πανικό ο Τσάρλυ Όλναντ και η Ρόουζ Σάικερ βρίσκουν ευκαιρία να ξεφύγουν και να σωθούν, έστω και παντρεμένοι, ενώ από τύχη και μόνο εκπλήρωσαν και την αποστολή που είχαν αναθέσει στον εαυτό τους.

ΣΧΟΛΙΟ

Χάρη στην εκπληκτική ερμηνεία δύο από τα ιερά τέρατα του παλιού χολλυγουντιανού κινηματογράφου, του Χάμφρεϋ Μπόγκαρντ και της Κάθριν Χέπμπερν και τη σκηνοθετική μαεστρία του Τζων Χιούστον και παρόλο που το 90% της ταινίας εκτυλίσσεται πάνω στο πλοιάριο με μόνον αυτούς τους δυο, δεν είναι απορίας άξιο, πώς μια γλυκανάλατη υπόθεση στην πραγματικότητα, της οποίας ο εσωτερικός άξονας δομής είναι η εξέλιξη της σχέσης ανάμεσα στους δυο σχεδόν μοναδικούς ερμηνευτές και με ένα σενάριο που ρέπει στην υπερβολή (αποκορύφωμα απιθανότητας το φινάλε), θεωρήθηκε ως κλασική ταινία αναφοράς του χολλυγουντιανού ορισμού για το τι ακριβώς σημαίνει ταινία ψυχαγωγίας χωρίς προβληματισμούς και χωρίς να χρειάζεται ο θεατής να αναζητήσει άλλα νοήματα κάτω από τις γραμμές του σεναρίου ή την ερμηνεία των ηθοποιών.

Και μεταξύ μας αξίζει και με το παραπάνω τη διάκριση από τη Βιβλιοθήκη του Αμερικανικού Κογκρέσου, που την κατέταξε ανάμεσα στις ταινίες εθνικής κληρονομιάς. και για τούτο πρέπει να διατηρηθεί. Ίσως να άξιζε κάτι ακόμα παραπάνω από το ένα Όσκαρ που πήρε ο Μπόγκαρτ για την εκπληκτική ερμηνεία του, μιας και η ταινία είχε προταθεί για τρία ακόμα Όσκαρ: του πρώτου γυναικείου ρόλου στην Χέπμπερν, της σκηνοθεσίας στον Χιούστον, καθώς και το Όσκαρ καλύτερης προσαρμογής σεναρίου από άλλο πνευματικό δημιούργημα. Αν είχε δε, καθιερωθεί και Όσκαρ αψύχου πρωταγωνιστή, τότε η ‘‘Βασίλισσα’’ θα ήταν η μακράν αδιαφιλονίκητη διεκδικήτριά του!

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Πρωτότυπος τίτλος: The African Queen

Πρωτότυπο θέμα: από τη νουβέλα The African Queen (1935) του C.S. Forester

Σκηνοθεσία: John Huston

Σενάριο: John Huston James Agee

Πρωταγωνιστούν: Humphrey Bogart, Katharine Hepburm, Robert Morley

Μουσική: Allan Gray

Οπερατέρ: Jack Cardiff

Μοντάζ: Ralf Kemplen

Παραγωγός εταιρία: Romulus Films Ltd (Αγγλία)

Διάρκεια: 105 λεπτά

Πρεμιέρα: 20/2/1952

Γλώσσα: Αγγλικά

ΔΙΑΦΟΡΑ

* Η ταινία έκανε ανεπίσημη πρεμιέρα  στις 23 Δεκεμβρίου του 1951 προκειμένου να συμπεριληφθεί στις υποψήφιες για τα Όσκαρ του 1951. Προτάθηκε δε για Όσκαρ σκηνοθεσίας, α΄αντρικού ρόλου, α΄γυναικείου ρόλου και καλύτερης διασκευασμένου σεναρίου. Κέρδισε αυτό του α΄αντρικού ρόλου με τον Μπόγκαρτ, που είναι και το μοναδικό που κέρδισε στην καριέρα του.

* Τα εξωτερικά της ταινίας γυρίστηκαν στην Ουγκάντα, στο Γαλλικό Κονγκό (σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό) και στους βάλτους της Φλόριντα.  Πολύ δαπανηρές μετακινήσεις για τα δεδομένα του 1951, αλλά ο Χιούστον είχε τη δύναμη να παίρνει αυτό που ήθελε και τα κουτσομπολιά του Χόλλυγουντ είχαν πει τότε τα πλάνα που γύρισε στην Ουγκάντα θα μπορούσε να τα γυρίσει κι αυτά στο Κονγκό, αλλά προτίμησε την Ουγκάντα για να συνδυάσει τα γυρίσματα με σαφάρι (τότε ήταν ταυτόσημο με το κυνήγι) ελεφάντων.

* Τα εσωτερικά πλάνα γυρίστηκαν σε στούντιο της Αγγλίας, μεταξύ των οποίων όλες οι σκηνές με τον Ρόμπερτ Μόρλεϋ, επειδή την εποχή των γυρισμάτων ο ηθοποιός είχε ταυτόχρονα και θεατρικές υποχρεώσεις.
* Σκηνές γυρισμένες στο στούντιο ήταν και μερικές εντυπωσιακές ‘‘εξωτερικές’’, όπως η σκηνή που το σκαρί αναποδογυρίζει εξ αιτίας της τρικυμίας στη λίμνη. Για λόγους ασφαλείας των ηθοποιών γυρίστηκε σε τεράστιο τανκ, όπου υπήρχε η δυνατότητα της τεχνητής τρικυμίας.

* Αντίγραφο-μακέτα ήταν και το σκάφος που έπεφτε από τους καταρράκτες (σε στούντιο φυσικά και αυτές οι σκηνές).

* Η ‘‘Αφρικανική Βασίλισσα’’ εκτίθεται σε παραθαλάσσιο πάρκο μουσείο της Φλόριντας.

* Τα σμήνη των κουνουπιών που επιτέθηκαν σε Μπόγκαρτ και Χέπμπερν ουδέποτε τους άγγιξαν, επειδή δεν ήταν αληθινά και η ‘‘επίθεσή’’ τους γυρίστηκε ξεχωριστά και τυπώθηκε πάνω σε λεπτή διαφανή ζελατίνα που επικολλήθηκε στο φιλμ κατά το μοντάζ!

* Εκτός από τα αγγλικά οι γλώσσες που ακούγονται επίσης στο φιλμ είναι γερμανικά και σουαχίλι.

* Η μάλλον εξωφρενική σκηνή του φινάλε για σοβαρή ταινία, όπου το μισοβυθισμένο απομεινάρι της ‘‘Αφρικανικής Βασίλισσας’’ σπρωγμένο από τα ρεύματα της λίμνης προσκρούει στο ‘‘Λουίζα’’ και το ανατινάζει, είναι σεναριογραφική έμπνευση, καθώς στο μυθιστόρημα του Φόστενερ το τέλος είναι τελείως διαφορετικό. Τελειώνει ως εξής: Οι Γερμανοί δεν τους καταδικάζουν σε θάνατο, αλλά τους υποχρεώνουν να δουλέψουν ως αιχμάλωτοι πάνω στο πλοίο. Ένα αγγλικό πολεμικό πλοίο κι αυτό στη λίμνη συναντά το γερμανικό και ύστερα από ναυμαχία το βυθίζει. Το ζευγάρι διασώζεται από τους Άγγλους που προτείνουν στην Ρόουζ να την στείλουν στην Αγγλία, ενώ τον Τσάρλυ να δουλέψει στη Νότια Αφρική. Αυτοί όμως αποφασίζουν να παντρευτούν και να πάνε μαζί στη Νότια Αφρική.

*Μια άλλη μικρότερη διαφορά της ταινίας από το βιβλίο είναι ότι στο μυθιστόρημα οι δυο πρωταγωνιστές είναι νεότεροι, συνεπώς ο Μπόγκαρτ-Τσάρλυ δεν θα μπορούσε σε αυτή την περίπτωση να αποκαλέσει την Χέπμπερν-Ρόουζ με το… κομπλιμέντο ‘‘κοκαλιάρα γεροντοκόρη’’.
* Το διαλογικό μέρος από τον ρόλο του Μπόγκαρτ ξαναγράφτηκε, επειδή στο αρχικό σενάριο ο λόγος ήταν γραμμένος στην ιδιότυπη προφρική γλώσσα κόκνυ (κάτι σαν αργκό των λαϊκών τάξεων), αλλά ο Μπόγκαρτ δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στην προφορά. Καλύτερα, έτσι γιατί το προσωπικό στυλ τουΜπόγκαρτ στην εκφορά του λόγου είναι ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό στους ρόλους που ερμηνεύει.

* Στην Ελλάδα η ταινία σύμφωνα με τα στοιχεία της  IMDb (Παγκόσμια Βάση Δεδομένων Κινηματογραφικών Ταινιών) έκανε πρεμιέρα στις 22 Σεπτεμβρίου του 1952, ενώ επαναπροβλήθηκε τον Ιούλιο του 2004.  Για την πρώτη ημερομηνία τα στοιχεία  δεν πρέπει να είναι σωστά. Πρώτον επειδή στις στήλες θεαμάτων των εφημερίδων εκείνης της ημερομηνίας δεν αναφέρεται η ταινία και δεύτερο γιατί οι χειμερινοί κινηματογράφοι α’ προβολής όπου αποκλειστικά σχεδόν ξεκινούσαν τις προβολές τους οι ταινίες δεν είχαν ανοίξει ακόμα για τη χειμερινοί σεζόν.

* Όπου στον κόσμο προβλήθηκε η ταινία, χρησιμοποιήθηκε ο τίτλος της, είτε ως αυθεντικός (στα αγγλικά), είτε ως μετάφραση, ή είτε ως απόδοση. Μόνο στη Βραζιλία ο τίτλος δεν θύμιζε τον αυθεντικό. Παίχτηκε με τίτλο: ‘‘Περιπέτεια στην Αφρική’’.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΚΗΝΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Για λόγους που έχουν να κάνουν με την διαχείριση του διαθέσιμου όγκου στον παγκόσμιο ιστό, οι σκηνές που παρουσιάζονται δεν είναι αναπαραγωγή για μόνιμη φύλαξή τους, αλλά copy paste από το You Tube. Πλεονέκτημα είναι ότι μπορούμε να αναρτήσουμε περισσότερες σκηνές δίχως να αποθηκεύονται, αλλά ταυτόχρονα το μειονέκτημα είναι ότι στην περίπτωση που απσυρθεί από τον χρήστη ένα φιλμάκι, τότε χάνεται αυτόματα και από το θέμα. Παραγωγές οπτικού υλικού θα γίνονται στο εξής μόνο για υλικό που θα προέρχεται αποκλειστικά από το αρχείο του Δεινοθήσαυρου. Θα μπορείτε να μεταφερθείτε στο κινηματογραφικό υλικό από το URL του τρέιλερ.

τον

και την

στην ταινία

Γενικό τρέιλερ της ταινίας
http://www.youtube.com/watch?v=8s2r8_BwkQo

Τσάι με τον Μπόγκαρτ

http://www.youtube.com/watch?v=mA-X90TpnHU&feature=related

Ο Τσάρλυ μεθάει

http://www.youtube.com/watch?v=V7_vnpQUZkE&feature=related

Στην κρεμάλα!

http://www.youtube.com/watch?v=7WpmWNBzzb4&feature=related

Πο-πουρί εντυπωσιακών σκηνών με άσχετη μουσική επένδυση
http://www.youtube.com/watch?v=QdCdkGZxHPE&feature=related

THE END