Τάργκα, το Ατρόμητο Ελληνόπουλο

   Η χρονιά είναι το 1952. Στη λαϊκή λογοτεχνία των φυλλαδίων τα εξωτικά αφηγήματα με ντεκόρ τα δάση της βροχής, τις ζούγκλες δηλαδή, της Κεντρικής Αφρικής βρίσκονται στις πρώτες σειρές ζήτησης του αναγνωστικού κοινού σε Αμερική και Ευρώπη.

   Ήδη οι κλώνοι του αυθεντικού Ταρζάν, αρσενικού και θηλυκού γένους από το τέλος του πολέμου και μετά αυξάνονται και πληθύνονται είτε με τη μορφή νουβέλας στα λαϊκά περιοδικά περιπέτειας, είτε στα κόμικς, που οι περισσότεροι από αυτούς έχουν το δικό τους εικονογραφημένο περιοδικό, συνήθως μηνιαίας συχνότητας.

ΔΙΕΚΔΙΚΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΘΡΟΝΟ ΤΗΣ ΖΟΥΓΚΛΑΣ

   Στην Ελλάδα κυριαρχεί το εβδομαδιαίο ‘Γκαούρ-Ταρζάν’, προσωπική έκδοση του Νίκου Ρούτσου, ως συνέχεια του ‘Ταρζάν-Γκαούρ’ (εκδόσεις Άγκυρα), που από το 1950, είχε παραμερίσει κάθε άλλο ζουγκλικό ανάγνωσμα στην Ελλάδα στα αζήτητα των παρυφών των λιγοστών περιπτέρων.

  Στην αντίπερα εκδοτική όχθη ο Στέλιος Ανεμοδουράς, από τα μέσα του 1951 είχε ξεκινήσει τη δεύτερη εκδοτική του εξόρμηση με τον ‘Υπεράνθρωπο’. Κείμενο ελληνικό μεν πρωτότυπο, αλλά μίξη δυο δημοφιλών υπερηρώων της αμερικανικής pulp λογοτεχνίας στον χώρο του κόμικ: του Σούπερμαν και του Κάπταιν Μάρβελ. Ήταν ένα από τα περιοδικά του είδους που έγραψε ιστορία. Το αναγνωστικό κοινό του ήταν φανατικό, άλλα ίσως όχι τόσο, όσο ο ‘Γκαούρ-Ταρζάν’ του Ρούτσου, παρόλο που το δίχρωμο εξώφυλλό του θεωρητικά δεν βοηθούσε στον ανταγωνισμό. Τους πόντους υπεροχής, θα σκέφτηκε ο Ανεμοδουράς, θα τους έδινε μάλλον το εξωτικό στοιχείο της ζούγκλας και το όνομα μαγνήτης: Ταρζάν. Αντίθετα, κανένα από τα δυο δικά του αρχέτυπα (Σούπερμαν και Μάρβελ) δεν ήταν, τότε, πλατιά γνωστό στο ελληνικό κοινό. Ίσως να ήταν έτσι, ίσως και να μην ήταν.

   Όπως και να είχε, αποφάσισε να ρίξει στην αγορά το δεύτερο εκδοτικό προϊόν της εκδοτικής του επιχείρησης με την ιστορία του να διαδραματίζεται σε κάποια ζούγκλα, κατά προτίμηση της Αφρικής μιας και οι ασιατικές και της Ωκεανίας βρίσκονταν σχετικά μακριά ακόμα και για την ελεύθερη φαντασία των Ελλήνων αναγνωστών να την ταξιδέψουν ανέξοδα, όπου κι αν ήθελαν.

   Δεν είναι γνωστό, πόσο το έψαξε.

  Έτσι, στις 3 Ιουλίου του 1952, ποντάροντας και στο ξεκίνημα των καλοκαιρινών διακοπών του σχολείου, έριξε στην κυκλοφορία το περιοδικό ‘Τάργκα, το ατρόμητο Ελληνόπουλο’.

   Το περιτύλιγμα του πρώτου τεύχους ήταν ένα από τα πιο εντυπωσιακά εξώφυλλα σε δυναμική σκίτσου, χρώμα και εκτύπωση της ελληνικής εκδοτικής παραγωγής. Οι δυο πρώτοι παράγοντες της άρτιας έκδοσης, δηλαδή το σκίτσο και το χρώμα χρεώνονται στον από τότε μόνιμο συνεργάτη του Ανεμοδουρά, τον Βύρωνα Απτόσογλου. Σχετικά με την εικονογράφηση θα αναφερθούμε πιο κάτω.

   Η εκδοτική μετωπική επίθεση του Ανεμοδουρά στον ‘Γκαούρ-Ταρζάν’ του Ρούτσου εκδηλώθηκε με τακτική ‘blitz Krieg’ (αστραπιαίου πολέμου) και μαζικά ‘by all the efforts’ (με όλες τις δυνάμεις). Η στρατηγική εφεδρεία του περιοδικού ‘Υπεράνθρωπος’ -μολονότι δεν το αφορούσε ο πόλεμος για την επικυριαρχία της ζούγκλας- τέθηκε επί ποδός πολέμου!.. Επειδή το αφορούσε, όμως στη διατήρηση του μεριδίου του στην αγορά. Μερίδιο, που η ‘σύρραξη’ των δυο ζουγκλικών περιοδικών το απειλούσε ως παράπλευρη απώλεια, λόγω του ότι το διαθέσιμο χαρτζιλίκι των παιδιών ήταν εξαιρετικά περιορισμένο για να καλύψει την αγορά τριών περιοδικών την εβδομάδα, από τα οποία τα δύο ήταν σχεδόν όμοιου περιεχομένου.

   Ο Γκαούρ και ο Ταρζάν -οι δυο γίγαντες της ρουτσικής ζούγκλας- θα έπρεπε να ένιωθαν ασφυκτικά περικυκλωμένοι από τον ανταγωνισμό, αφού ο μεν ‘Υπεράνθρωπος’ κυκλοφορούσε μαζί τους ταυτόχρονα την ίδια μέρα (Τρίτη), ενώ ο ‘Τάργκα’ την Πέμπτη.

Ο δε ανταγωνισμός σε επίπεδο marketing επεκτάθηκε και σε ανταλλαγή σχολιογραφικών πυρών ανάμεσα στα δυο ζουγκλικού περιεχομένου έντυπα, πρακτική που δεν αναπτύχθηκε, ωστόσο, αργότερα στους διάφορους εκδοτικούς ανταγωνισμούς άλλων εντύπων, τουλάχιστον, σε τέτοια ένταση.

Ένα άλλο στοιχείο, ασυνήθιστο έως παράδοξο στα πλαίσια αυτού του ανταγωνισμού είναι ότι ο εικονογράφος ο Βύρων Απτόσογλου γνώριζε από αρκετές βδομάδες νωρίτερα το περιεχόμενο της κάθε ιστορίας τόσο του ‘Τάργκα’, όσο και του ‘Γκαούρ-Ταρζάν’, αφού ήταν ο εικονογράφος και των δύο ανταγωνιστών!.. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν θα πρέπει να ήξερε το περιεχόμενο κανενός από τα δύο. Τόσο ο Ρούτσος όσο και ο Ανεμοδουράς δεν του έδιναν συνήθως το κείμενο, αλλά σημειώσεις με περιγραφές για τα σκίτσα που ήθελαν.

   Τα δυο ανταγωνιστικά περιοδικά, πορεύτηκαν μαζί, μόλις για επτά εβδομάδες. Το ‘Γκαούρ-Ταρζάν’ έμελλε να αναστείλει την έκδοσή του στα μέσα του Αυγούστου. Πάντως, οι πιθανότητες στο να ευθύνεται το ‘Τάργκα’ για το κλείσιμο του ‘Γκαούρ-Ταρζάν’ είναι ελάχιστες. Το πιο πιθανό είναι ότι ο Ρούτσος αφού τα ξαναβρήκε με τον εκδότη Α. Παπαδημητρίου, επανήλθε στην ‘Άγκυρα’ και ξεκίνησε μια σειρά παραμυθιών.

   Όπως και να έχει, ο ‘Τάργκα, το ατρόμητο Ελληνόπουλο’ απόμεινε ως ο μόνος κυρίαρχος της ζούγκλας για άλλες ακόμα δεκαπέντε εβδομάδες εκμετρώντας το εκδοτικό του ζην στο 22ο τεύχος της πορείας του, μη συμπληρώνοντας καλά-καλά ούτε τον στρογγυλό αριθμό 24 με τον οποίο θα συμπληρώνονταν ο τρίτος τόμος του. Ο Ανεμοδουράς θα έκανε πάλι το ίδιο δεκαέξι και κάτι χρόνια αργότερα διακόπτοντας απότομα και την έκδοση του ‘Μικρού Ήρωα’ δυο τεύχη πριν συμπληρωθεί ο 100ος τόμος του. Ήταν μία από τις ομοιότητες του ‘Τάργκα’ με τον ‘Μικρό Ήρωα’.

ΔΟΜΕΣ, ΠΡΟΤΥΠΑ, ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ

ΚΑΙ ΟΛΙΓΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ

   Το στήσιμο της πλοκής του ‘Τάργκα’ βασίστηκε στην ίδια συνταγή πάνω στην οποία είχε βασιστεί το στήσιμο τόσο του ‘Γκαούρ-Ταρζάν’, όσο και του ‘Υπεράνθρωπου’: ο ήρωας πρωταγωνιστής, η κοπέλα με την οποία υπάρχει αίσθημα και ο κωμικός χαρακτήρας. Οι παραλλαγές και ο αριθμός των εμπλεκομένων δεν καταργεί τη συνταγή. Την εμπλουτίζει. 

   Ήταν μια συνταγή που χρησιμοποιήθηκε ως μοντέλο στα περισσότερα από τα ανάλογα μεταγενέστερα περιοδικά του είδους με τον μεν Ανεμοδουρά να επιμένει στο απλό τρίπτυχο σχήμα βασικών πρωταγωνιστών (αυτός, αυτή και ο αστείος), τον δε Ρούτσο να δομεί τη δράση των αφηγημάτων του με πιο άναρχο και πιο περίπλοκο σχήμα σχέσεων ανάμεσα σε περισσότερους πρωταγωνιστές και στα τρία σκέλη του σχήματος.

   Σε εκείνο, όμως που και στα δύο ανταγωνιστικά περιοδικά, αλλά και στον ‘Υπεράνθρωπο’, να κινείται ανάμεσά τους, το στοιχείο που κυριαρχεί ήταν η απόλυτη ελληνοκεντρικότητά τους.

   Σε μια σημερινή ανάγνωσή τους δείχνει υπερβολικά σοβινιστικό. Είναι γιατί παραβλέπεται η ιστορική παράμετρος της εποχής που γράφονταν. Η Κατοχή είχε περάσει έξι-επτά χρόνια πριν, ενώ ο εμφύλιος είχε λήξει επίσημα μόλις πριν από δυο χρόνια.

   Τίποτα από τις δυο θεομηνίες, που βάστηξαν συνολικά δέκα συνεχόμενα χρόνια δεν είχε επουλωθεί. Η νέα γενιά μεγάλωνε με μνήμες καταστροφής και μέσα σε κλίμα καχυποψίας κι αμφισβήτησης αξιών και ιδεών.

   Οι κρατούντες νικητές αξίωναν την τόνωση της εθνικοφροσύνης που την ταύτιζαν με την ελληνοφροσύνη με συγκεκριμένα πρότυπα και φράσεις-κλισέ. Τα πρότυπα που θα περνούσαν στη νεολαία οι συγγραφείς, θα έπρεπε να έχουν ακραιφνώς φρόνημα ελληνικό στα… καλύτερά του. Ο ‘Τάργκα’ δεν ξέφυγε από τον κανόνα και για έναν παραπάνω λόγο: να μην υστερεί του ‘Γκαούρ-Ταρζάν’ ούτε στο ζητούμενο της ελληνοφροσύνης, όπου ο Ρούτσος σε αυτόν τομέα έδινε… ρεσιτάλ. Από τη ‘Μάσκα’, όμως και τα όμοια της περιοδικά, λόγου χάρη, που απευθύνονταν στους μεγάλους, δεν είχαν τέτοιες απαιτήσεις.

   Τόσο μέσα στο κείμενο, όσο και με διάφορα μότο εντός πλαισίου ο Ανεμοδουράς έδινε τις προδιαγραφές προτύπου, που θα έπρεπε να είχε κάθε ελληνόπουλο, το οποίο θα διάβαζε τον ‘Τάργκα’ και αν δεν τις είχε, θα έπρεπε να τις αποκτήσει. Κείμενα-άλλοθι και για έναν ακόμα λόγο: να κερδίσει την αποδοχή και των γονιών, οι οποίοι -είναι αλήθεια- είχαν κηρύξει άδικο και απηνή πόλεμο σε αυτά τα εξωσχολικά έντυπα, που δεν είχαν την επισήμανση έγκρισης από το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Ο Τάργκα, ο 12χρονος κατά κόσμον Γιώργος Γεράκης (λίγο καιρό πριν ο Ανεμοδουράς είχε γράψει μια μυθιστορηματική βιογραφία στις εκδόσεις της Μασκούλας για κάποιον άλλον Γεράκη, τον Κωνσταντίνο, που είχε γίνει αντιβασιλέας στο Σιάμ) βρέθηκε εξαιτίας ενός ναυάγιου πεντάρφανος στις ακτές της Αφρικής (Ανατολικής ή Δυτικής, άγνωστο).

   Ταξίδευε με τον καπετάνιο παππού του και μοναδικό του προστάτη παίρνοντας τις εγκύκλιες γνώσεις από τη σοφία του γέρο-καπετάνιου. Αυτός του έμαθε τη ναυτική τέχνη κι ακόμα: μαθηματικά, αστρονομία, μηχανική, ραδιοφωνία, ιστορία και πολλά άλλα ακόμα, καθώς και αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά και φυσικά τη μητρική του τα ελληνικά…

   Γνωστό το πάθος του Ανεμοδουρά να περνάει στα παιδιά-αναγνώστες του την έφεση για απόκτηση γενικών εγκυκλοπαιδικών γνώσεων και ξένων γλωσσών. Πίστευε, και σωστά πίστευε, ότι η διάκριση και η καταξίωση του ατόμου, καθώς και απόκτηση ελεύθερου φρονήματος σφυρηλατούνται στο αμόνι των γνώσεων.

   Με απαρασάλευτη επιμονή πέρασε τούτο μήνυμα και στον ‘Μικρό Ήρωα’, ενώ είχε προηγηθεί εμφατικά το πρότυπο του εφευρετικού Ελ Γκρέκο στον ‘Υπεράνθρωπο’. Παρ’ όλα αυτά ο Τάργκα δεν αξιοποίησε αυτές τις γνώσεις του στις περιπέτειές του, αλλά αντίθετα του φάνηκε περισσότερο χρήσιμη η υπερφυσική του μυϊκή δύναμη, αφού όντας ακόμα 12χρονος τα έβαζε με ολόκληρο τσούρμο μεθυσμένων ναυτών και τους έτρεπε σε άτακτη φυγή. Η σωματική φυσική ρώμη (Τάργκα), η τεχνητή ρώμη (Ελ Γκρέκο), ή αποκτημένη ρώμη μέσω της γνώσης των πολεμικών τεχνών (Γιώργος Θαλάσσης) ήταν κατά τον Ανεμοδουρά το δεύτερο σκέλος στο ιδεώδες δίπτυχο ‘Νους υγιής εν σώματι υγιεί’. Κομμάτι, όμως, δύσκολο εκείνη την εποχή, που η ‘Θρεψίνη’ προσπαθούσε να ντύσει με λίγη σάρκα τα λιπόσαρκα μετακατοχικά Ελληνόπουλα, ειδικά εκείνα της φτωχής και ριμαγμένης επαρχίας… Όσο για τις προχωρημένες επιστημονικές γνώσεις και τα μαθήματα ξένων γλωσσών, αυτά τοποθετούνταν σε ένα απώτερο μέλλον, όταν θα είχε επιλυθεί το επιτακτικό τρέχον πρόβλημα της επιβίωσης.

   Πάντως, θα πρέπει να του αναγνωριστεί του Στέλιου Ανεμοδουρά, ότι παρ’ όλες αυτές τις εξ αντικειμένου δυσκολίες, θεωρούσε ότι το μοντέλο-πρότυπο, που πρόβαλλε, έπρεπε να κατακτηθεί ως πρωταρχικός στόχος. Κι ο Τάργκα ήταν το ιδανικό αυτό μοντέλο στο ζητούμενο πρότυπο.

   Όσο λεπτομερή είναι τα βιογραφικά του Τάργκα στις πρώτες σελίδες του αναγνώσματος, τόσο άγνωστα παραμένουν, αντίθετα, τα βιογραφικά στοιχεία της Μαλόα, της πεντάμορφης συντρόφισσάς του, που παρά το εξωτικό της όνομα είναι λευκή και ξανθιά. Περιφερόταν δε, άσκοπα και ολομόναχη στη ζούγκλα φορώντας ένα κίτρινο ολόσωμο μαγιό, πριν να γνωρίσει τον Τάργκα, ο οποίος την έσωσε από το μαχαίρι μάγου φυλής κανιβάλων. Θα τη θυσίαζε, λέει, για την ευημερία της φυλής του. Ευημερία, που σίγουρα είχε να κάνει με την προοπτική να γεμίσουν το στομάχι τους με την τρυφερή της σάρκα.

   Ο μαύρος, αχώριστος φίλος του Τάργκα, από τη φυλή των Ζουλού (!) με το ελληνικό παρατσούκλι Ατσίδας λόγω της αφέλειάς του  (κάποιος τέτοιος συνώνυμος ευφημισμός παρατηρείται και με τον Σπίθα στον Μικρό Ήρωα) είναι η κωμική νότα του αναγνώσματος με την περίεργη εκφορά του λόγου του, την αδηφαγία του και τις γκάφες του. Ο τύπος που προκαλεί το γέλιο με την "γκροτέσκ" συμπεριφορά του είναι αναπόσπαστο στοιχείο στα κείμενα του Ανεμοδουρά, ως κανόνας από αυτούς που δεν επιδέχονται την εξαίρεση, που θα τον επιβεβαίωναν.

ΕΝΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕ ΠΟΛΥ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

   Όσο αφορά στο όνομά του ‘Τάργκα’, εδώ υπάρχει πολύ… παρασκήνιο.

   Σημασιολογικά, όπως μας αποκαλύπτει ο συγγραφέας, σημαίνει ‘γεράκι’ (το επίθετο, δηλαδή του παλικαριού) στη γλώσσα των Ζουλού, κι έτσι τον φώναζε από όταν ήταν μικρός ο μαύρος βοηθός μάγειρα στο καράβι του παππού του. Οι γνώσεις μας στην μπαντού διάλεκτο την ‘ιζιζούλου’ δεν αρκούν ώστε να επιβεβαιώσουμε ή να διαψεύσουμε αυτήν την πληροφορία.

   Εκείνο, όμως που μπορούμε να επιβεβαιώσουμε, είναι ότι με την ονομασία ‘Τάργκα’ είχε κυκλοφορήσει στη Γαλλία κάποιο περιοδικό κόμικ, όπου πρωταγωνιστής του ήταν ένας από τους πολλούς κλωνικούς χαρακτήρες του Ταρζάν, που στη δεκαετία του '40 είχαν κατακλύσει τα εκατοντάδες περιοδικά της λαϊκής λογοτεχνίας σε ΗΠΑ και Ευρώπη.

   Ο εκ Γαλλίας αυτός Τάργκα (39 τεύχη από Νοέμβριο 1947 έως Μάρτιο 1951, σε σενάριο του Ρομπέρ Μπαγκάζ και εικονογράφηση του Εστέβ -εκδόσεις Edition du Siècle, Λυών) δεν είχε ούτε εικαστική, ούτε σεναριογραφική σχέση με αυτόν των Ανεμοδουρά-Απτόσογλου, πέρα από τη συνωνυμία του ήρωα, αφού και η σύντροφος του ‘Γάλλου’ λεγόταν Τίνγκα, ενώ αντί του μαύρου Ατσίδα, ο τρίτος της παρέας ήταν ο πάνθηρας Καν.

   Εδώ, έρχεται να προστεθεί και ο κάπως σαν αστικός μύθος -που φυσικά είχε αρνηθεί έστω και χωρίς πειστικά επιχειρήματα ο Ανεμοδουράς- ότι η ονομασία ‘Τάργκα’ συντίθεται από τις δυο πρώτες συλλαβές των ηρώων του ανταγωνιστικού περιοδικού ΤΑΡζάν και ΓΚΑούρ σε αντίστροφη σύνθεση.

   Κάτι ανάλογο είχε ειπωθεί και το 1935, όταν ο Μαγγανάρης και ο Σκαλαίος είχαν εκδώσει τη ‘Μάσκα’• ότι δηλαδή αποτελεί σύνθεση των δυο πρώτων συλλαβών των ονομάτων τους, έστω κι αν το περιοδικό τους ήταν πιστό αντίγραφο του αμερικανικού pulp περιοδικού Black Mask.

  Προσωπικά, πιστεύω, ότι μπορεί να να είχε υπάρξει πρόθεση εκ μέρους του Ανεμοδουρά να σημειολογήσει, ότι ο ήρωάς του ήταν ένας ζουγκλικός υπερήρωας "Γκαούρ-Ταρζάν" στη συσκευασία του ενός! Όλα τούτα, όμως, για τους μετέπειτα μελετητές της ιστορίας της παιδικής λαϊκής λογοτεχνίας έχουν μόνο φιλολογικό αντίκρισμα. Πρακτικά δεν αγγίζουν την όποια γνώμη τους για τη συμβολή του αφηγήματος στην ιστορία του είδους.

ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΒΙΟΙ

   Οι περιπέτειες, αυτοτελείς πάντα, είναι τυποποιημένες στους κώδικες ενός κλασικού ζου-γκλικού αναγνώσματος.

   Ο περίπου 20χρονος Τάργκα αντιμετωπίζει κίνδυνους από άγρια θηρία, από άγριους ιθαγενείς, από κακούς λευκούς τυχοδιώκτες, σώζει τη τελευταία στιγμή με συναρπαστικά σασπένς αγωνίας την αγαπημένη του από θανάσιμες καταστάσεις που την απειλούν.

   Το στίγμα των περιπετειών και του περιβάλλοντος χώρου, τόσο στο ‘Τάργκα’, όσο και σε κάθε άλλο ζουγκλικό ανάγνωσμα σε Ευρώπη και Αμερική, το είχε δώσει ο πρωτότυπος Ταρζάν του Μπάρροους με όλα εκείνα τα ‘λάθη’ που έκαναν τις περιπέτειες στη ζούγκλα συναρπαστικές. Στην πραγματικότητα ούτε λιοντάρια κυκλοφορούν στις ζούγκλες, ούτε ρινόκεροι, ούτε ελέφαντες ή ιπποπόταμοι και πολύ περισσότερο ούτε τίγρεις, αιλουροειδές που δεν ανήκει καν στα είδη της αφρικανικής πανίδας. Σπάνια δε κυκλοφορούσαν στα μονοπάτια της ζούγκλας και οι αιμοβόροι κανίβαλοι, επειδή τα κράαλ τους βρίσκονταν συνήθως στις σαβάνες.

   Στο κύριο επεισόδιο του πρώτου τεύχους, η υπόθεση του οποίου θα μπορούσε να θεωρηθεί ως προανάκρουσμα του επερχόμενου λίγους μήνες αργότερα ‘Μικρού Ήρωα’, ο ήρωας βρίσκεται αντιμέτωπος με Γερμανούς ναζί στα βάθη της απροσπέλαστης ζούγκλας.

   Ο Ανεμοδουράς, αφού πρώτα ορίζει την τριάδα που θα αποτελέσει το πρότυπο και της μικροηρωικής τριάδας, της θέτει ως πρώτο αντίπαλό της τον ίδιο εχθρό• τους Γερμανούς! 

   Ο Γιώργος-Τάργκα θα δώσει στον Γιώργο-Παιδί Φάντασμα τον χαρακτήρα του, το θάρρος του και τα ίδια προσόντα φυσικά και επίκτητα. Η όμορφη Μαλόα, που στέκει ηρωικά και δυναμικά αντάξια πλάι στον σύντροφό της, θα μεταφέρει τον ρόλο της στην όμορφη Κατερίνα, που ισότιμα μοιράζεται με τον αγαπημένο της Γιώργο Θαλάσση τον αγώνα για λευτεριά και ανεξαρτησία, ενώ ο ανεκδιήγητος Ατσίδας θα μεταγγίσει στον Σπίθα την… εξυπνάδα του, την αδηφαγία του και τα κυβικά του, αλλά και τις αναπάντεχες εκρήξεις ηρωισμού του.

  Τέλος, και το ίδιο το επεισόδιο παραπέμπει απευθείας σε ‘Μικρό Ήρωα’. Ο Τάργκα βρίσκεται αντιμέτωπος με μια μονάδα Γερμανών ναζί, που από κρυφό αεροδρόμιο στα βάθη της ζούγκλας ετοιμάζεται να εξαπολύσει ρουκέτες και να καταστρέψει από εκεί το Λονδίνο, το Παρίσι, αλλά και την Αθήνα! Ο Τάργκα, οδηγώντας ένα γερμανικό τανκς (!) που κατέλαβε, εξοντώνει τους Γερμανούς και καταστρέφει το αεροδρόμιο!

   Παρόμοιες αποστολές θα φέρει σε πέρας αρκετές φορές στο μέλλον και το Παιδί-Φάντασμα στα βάθη της αφρικανικής ζούγκλας. Η, συγγραφική αδεία, γνώση του μεγαλωμένου μακριά από τον πολιτισμό και τα ‘επιτεύγματά του, Τάργκα στο να οδηγήσει ένα τανκς και να αξιοποιήσει κυριολεκτικώς εύστοχα τον οπλισμό του, επαναλαμβάνεται και στο δεύτερο τεύχος του Μικρού Ήρωα, όπου ο έφηβος Γιώργος Θαλάσσης καταλαμβάνει ένα γερμανικό στούκας (!) και με ικανότητες… ‘Κόκκινου Βαρώνου’ αερομαχεί και εξοντώνει μια ολόκληρη γερμανική μονάδα!

   Αυτοσχεδιασμοί και παραλλαγές στο ίδιο θέμα, που θα λέγαμε με μουσικούς όρους… 

  Αλλά, ποιος πιτσιρικάς εκείνης της εποχής θα έδινε σημασία σε μια τέτοια ασήμαντη λεπτομέρεια, όταν επρόκειτο για τον αποδεκατισμό ενός στρατού, εξ αιτίας του οποίου είχε νιώσει στο πετσί του την αγριότητά του, μόλις λίγα χρόνια πριν έστω και σε πολύ μικρή ηλικία;

ΤΟ ΜΕΡΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ

   Η εντυπωσιακή εικονογράφηση του Βύρωνα Απτόσογλου (Byron), η καλύτερή του κατά πολλούς, είναι αυτή που κυρίως συνέβαλε στον σημερινό θρύλο του σπάνιου αυτού συλλεκτικού περιοδικού.

  Σαφώς επηρεασμένος από τα ζουγκλικά εξώφυλλα των αμερικανικών pulps και comics πέρασε το σχέδιό τους, την κίνηση και ντεκόρ στην εικονογράφηση του Τάργκα. Ειδικά το όσο αφορά στη Μαλόα. Οι κινήσεις και στάσεις, που δίνει στο ημίγυμνο και καλλίγραμμο κορίτσι δείχνουν να είναι πιστά αντιγραμμένες από τις αισθησιακές πόζες που οι Αμερικανοί εικονογράφοι εικονογραφούσαν στα εξώφυλλα τις διάφορες βασίλισσες της αμερικανικής ζουγκλο-περιπέτειας.

 

 Στη   συμβολή της γενικής εμφάνισης περιοδικού, χρεώνεται στην εικονογράφηση και η μοναδικότητα στην πρωτοτυπία της εικόνας στο κεντρικό σαλόνι. Σε κανένα άλλο ελληνικό περιοδικό του είδους η εικονογράφηση στο σαλόνι δεν είναι μόνο μια εικόνα αλλά καλύπτει ολόκληρο το εμβαδόν του δισέλιδου αναπτύγματος  ένα πάνελ από  σκίτσα που δίνουν την αίσθηση συνεχομένων πλάνων σαν   αποτύπωση καρέ ταινίας κινηματογραφικής . 

  Ωστόσο, υπάρχει και μια ένσταση στην εικονογράφηση: Δεν είναι λίγες οι εικόνες που δείχνουν καθαρά τον θάνατο ανθρώπου, τον οποίο διαπερνά με ρεαλισμό ακόντιο, βέλος ή μαχαίρι.

   Είναι απορίας άξιο, πώς ο Ανεμοδουράς, που υπήρξε πολύ προσεκτικός στη διαμόρφωση ήθους των νέων, είχε επιτρέψει, αν δεν είχε παραγγείλει κι όλας ο ίδιος, τέτοιες σκηνές, τη στιγμή κατά την οποία αρκετές φορές είχε έρθει σε διένεξη με τον Βύρωνα Απτόσογλου επιμένοντας στη σεμνή εμφάνιση των θηλυκών χαρακτήρων των αφηγημάτων του.

  Δεν περιέχει στοιχεία αντινομίας το να θεωρεί, από τη μια μεριά, ανάρμοστη για το ήθος που ήθελε να περάσει μια κάπως σέξυ απεικόνιση της ελκυστικής πρωταγωνίστριας και από την άλλη να προβάλλει με ωμό ρεαλισμό τον τρόπο που σκοτώνεται ένας άνθρωπος;

  Είναι, πράγματι διασκεδαστικό για τον σημερινό αναγνώστη να εντοπίζει τα ντελικάτα τεχνάσματα του Απτόσογλου με τα οποία παρέκαμπτε τη... λογοκρισία του συγγραφέα-εκδότη κι επέβαλλε τελικά την αισθησιακή γραμμή που ήθελε στο ημίγυμνο κορμί της Μαλόα! Και πράγμα παράξενο: σκιτσάροντας την ίδια εποχή και τον Γκαούρ-Ταρζάν, η "πανώρια" Ταταμπού του Ρούτσου φαντάζει λιγότερο σέξυ, παρότι ήταν πιο τολμηρά ντυμένη κατ' επιταγήν του συγγραφέα, ο οποίος ειρρήσθω εν παρόδω δεν είχε τις ίδιες αντιλήψεις με τον Ανεμοδουρά στο συγκεκριμένο θέμα... Ήταν κι αυτό μια παράμετρος διαφοροποίησης στον πόλεμο μάρκετινγκ ανάμεσα στους δυο από τους κορυφαίους Έλληνες συγγραφείς στο πεδίο της λαϊκής παιδικής λογοτεχνίας.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ… ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΟΣ

   Ο Τάργκα σε ολόκληρο το διάστημα της σύντομης εκδοτικής του καριέρας κράτησε μια στενότατη συνεργασία, που δεν παρατηρήθηκε σε άλλη εκδοτική προσπάθεια, με το περιοδικό του Υπερανθρώπου.

   Σε κάθε τους τεύχος το ένα περιοδικό είχε προαγγελία για το επόμενο τεύχος του άλλου, ενώ ανάμεσα στους δυο αστείους χαρακτήρες τον Ατσίδα του Τάργκα και τον Κοντοστούπη του Υπερανθρώπου είχε ανοίξει… βεντέτα αντιζηλίας και απειλών μέσω αλληλογραφίας, κάτι σαν σύντομα ευθυμογραφήματα, που μάλλον είχαν κοπιάρει έναν ανάλογο εβδομαδιαίο μονόλογο του Ποκοπίκο στο "Γκαούρ-Ταρζάν".

   Ένα ακόμα δείγμα αλληλοϋποστήριξης μεταξύ τους ήταν τα κόμικς οπισθοφύλλου, που παραχώρησε το ένα περιοδικό στο άλλο. Στην πρώτη οκτάδα του "Τάργκα" δημοσιεύτηκε μια εικονογραφημένη ιστορία με τον Υπεράνθρωπο και τα παιδιά του, τον Κεραυνό και την Αστραπή, ενώ ο "Υπεράνθρωπος" δημοσίευσε δυο οκτασέλιδα κόμικς με πρωταγωνιστές τον Τάργκα και τη Μαλόα. Η δεύτερη ιστορία, μάλιστα, συντήρησε τον τίτλο του "Τάργκα" και μετά τη διακοπή της έκδοσής του, που είχε συμπέσει με το 86ο τεύχος του "Υπερανθρώπου". Μόνο που καμιά από τις τρεις ιστορίες δεν ήταν πρωτότυπη! Η μεν ιστορία των Υπερανθρώπων ήταν προσαρμογή μιας ανάλογης εικονογραφημένης περιπέτειας του Κάπταιν Μάρβελ, του Μάρβελ τζούνιορ και της Μαίρη Μάρβελ, ενώ οι δυο ιστορίες του Τάργκα στον "Υπεράνθρωπο" ήταν μια ‘ξεπατικωσούρα’ μάλλον από τον γαλλικό Τάργκα, όπου οι δυο βασικοί ήρωες είχαν αντικατασταθεί αριστοτεχνικά από τον Απτόσογλου με τις φιγούρες του Τάργκα και της Μαλόα. Η προσαρμογή προδίδεται από το γεγονός ότι ο αναπόσπαστος τρίτος της παρέας, ο Ατσίδας δεν αναφέρεται καν, ενώ φανερά διαφέρει το σκιτσάρισμα των υπολοίπων χαρακτήρων που δεν θυμίζει με τίποτα το εύκολα αναγνωρίσιμο ύφος του Απτόσογλου… Λεπτομέρειες, θα πείτε.

   Ο Τάργκα διέκοψε την κυκλοφορία του απότομα στο 22ο τεύχος και για τη συμπλήρωση στη βιβλιοδεσία του τρίτου τόμου χρησιμοποιήθηκαν δυο εικονογραφημένες περιπέτειες του Υπερανθρώπου, που είχαν εκδοθεί σε χωριστά φυλλάδια και θεωρούνται ως ανεξάρτητος τίτλος έκδοσης. Αυτές ήταν αυθεντικές made Ανεμοδουράς-Απτόσογλου.

   Η δικαιολογία του συγγραφέα για τη διακοπή της έκδοσης ήταν η αδυναμία του να ανταποκριθεί δημιουργικά στην έκδοση δύο περιοδικών της εβδομάδα, ενώ ετοίμαζε και ένα τρίτο περιοδικό με πολύ φιλόδοξες προδιαγραφές. Έτσι, λέει, έριξε… κλήρο κι ο κλήρος της διακοπής έπεσε στον Τάργκα!

   Ο αυτοτελής ανά τεύχος χαρακτήρας των επεισοδίων του αφηγήματος, λειτούργησε καταλυτικά, ώστε να μη φανεί το απρόοπτο τέλος της σειράς σαν απότομο. Να μην αφήσει στον αναγνώστη της γεύση της εκκρεμότητας, του τι θα γίνει παρακάτω και δεν θα το μάθουμε ποτέ!..

   Η ιστορία κλείνει φυσιολογικά, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν μας ολοκληρώνει τον κύκλο. Τελικά τι απόγιναν οι ήρωες; Μάλλον θα συνέχισαν τις περιπέτειές τους ερήμην του αναγνωστικού κοινού. Άρρητη, ίσως, υπόσχεση του συγγραφέα, πως μπορεί μια μέρα να επανέλθει με τη συνέχεια στη διήγηση των περιπετειών τους. Το τέλος, χωρίς τέλος στην ιστορία του έδινε αυτό το δικαίωμα.

   Ακόμα μια ομοιότητα με τον "Μικρό Ήρωα", που στις τελευταίες σελίδες του τελευταίου τεύχους της κυκλοφορίας του, η επιτυχής έκβαση μιας αποστολής δεν αφήνει μεν εκκρεμότητες για το μηδέποτε εκδοθέν επόμενο, αλλά ο αγώνας για τη απελευθέρωση δεν είχε τελειώσει, άρα ούτε η αποστολή των μικρών ηρώων είχε ολοκληρωθεί. 

  Για την ιστορία, το διαφημιζόμενο περιοδικό δεν βγήκε ποτέ. Αντίθετα, λίγες εβδομάδες αργότερα ολοκλήρωσε τον εκδοτικό κύκλο και ο "Υπεράνθρωπος"… Ούτε ο "Μικρός Ήρωας", που άρχισε να εκδίδεται σχεδόν αμέσως μετά τη διακοπή του "Υπερανθρώπου", πρέπει να ήταν το περιοδικό, που θα "έγραφε" ιστορία στο παιδικό λαϊκό έντυπο, άσχετα αν στη συνέχεια ανέβηκε στον θρόνο του εμβληματικού περιοδικού μιας εποχής και, φυσικά έγραψε ιστορία.

   Στις επόμενες φορές που ο Στέλιος Ανεμοδουράς, ως εκδότης πλέον, αποφάσισε να προ-σθέσει στους τίτλους των εκδόσεών του κι άλλα αναγνώσματα ζούγκλας, ανάθεσε τη συγ-γραφή του κατά κύριο λόγο στον μαιτρ του είδους Νίκο Ρούτσο, δευτερευόντως στον… πα-ντογράφο Γιώργο Μαρμαρίδη και… τριτευόντως στον Πότη Στρατίκη, πριν αυτός στραφεί αποκλειστικά στη συγγραφή της δικής του εποποιίας• τον ‘Μικρό Σερίφη’.

ΤΑΡΓΚΑ Ο Β’

   Ως επίμετρο στην ιστορία του Τάργκα, ας προσθέσουμε και τούτο: στα σχόλια που είχαν ακολουθήσει την παρουσίαση του περιοδικού Γκρέκο στο Blek e-magazine στις αρχές Μαΐου, αν θυμάστε το ‘φερε κάπως η κουβέντα και στον Τάργκα, που είχε δημοσιευτεί για μερικά τεύχη στο Ζαγκόρ. Την έκδοση του Ζαγκόρ δεν την είχα δει ποτέ πριν και είχα υποθέσει ότι επρόκειτο για τον παλιό Τάργκα.

  Η απορία του φίλου Πάνου Θωμόπουλου, που πίστευε ότι επρόκειτο για γαλλικό κόμικ με εξέπληξε και με έβαλε να ψάξω λίγο παραπάνω. Τώρα, μπορώ να απαντήσω χωρίς επιφύλαξη: «Ναι, φίλε Πάνο, είχες δίκιο!..»

   Απλώς εγώ δεν ήξερα τον Τάργκα στις σελίδες του Ζαγκόρ. Ο Νίκος ο Νικολαΐδης μου έδειξε ένα σκίτσο του παλικαριού και με οδηγό αυτό κατέληξα στο γαλλικό περιοδικό ‘Nevada’. Εξώφυλλό του με τον υποτιθέμενο Τάργκα παραθέτω στο οπτικό υλικό του άρθρου. Το περιοδικό αυτό κυκλοφόρησε σε 42 τεύχη στα 1967-68. Ο ήρωας λεγόταν Τάνκα και ο Ανεμοδουράς του έδωσε το όνομα του παλιού δικού του ήρωα, για άγνωστους λόγους, που σίγουρα δεν έχουν να κάνουν με το copyright, αλλά ούτε και με την εκδοχή ότι το όνομα Τάργκα ήταν αναγνωρίσιμο για τον εξής λόγο: οι αναγνώστες του παλιού Τάργκα είχαν αποσυρθεί προ πολλού από την αναγνωστική κυκλοφορία παιδικών περιοδικών, ενώ το παλιό εκείνο περιοδικό ‘Τάργκα’ είχε εξαντληθεί από τα στοκ της εταιρείας, αρκετά χρόνια πριν μπω κι εγώ στο αναγνωστικό κοινό αυτών των εκδόσεων. Άρα, δεν ήταν αναγνωρίσιμος. Ποιος, λοιπόν, θα μπορούσε να ξέρει, γιατί του έδωσε το όνομα "Τάργκα";

   Για την ολοκλήρωση της τεκμηρίωσης το περιοδικό Nevada ήταν των εκδόσεων Lug (Λού-γδανο=Λυών), το σενάριο ήταν του Σαιν Μπερ και το σκίτσο του Ύβ Μοντέ.